Türkiye’de Şarap Uzmanlığı ve WSET Diploma

Uzmanlaşma, bilgide uluslararası bir standardizasyonu ve dil birliğini sağlayarak alandaki ilgili kişileri aynı ortak paydada toplar ve daha üst noktalara ulaşma imkanları oluşturur.

Bir alanda uzmanlaşma,o alanın teorik ve pratik bilgisinin eğitim-öğretim kurumlarında eğitimcilerin rehberliğinde belli bir sistematik aracılığıyla belirli bir zaman diliminde basitten karmaşığa doğru yükselen bir dizge içinde öğrencilere aktarılması ve bütün bu süreç boyunca  yapılan sınavların başarılması sonucu sağlanabilir.

Uzmanlaşma, bilgide uluslararası bir standardizasyonu ve  dil birliğini sağlayarak alandaki ilgili kişileri aynı ortak paydada toplar ve daha üst noktalara ulaşma imkanları oluşturur. Bir alanda bilgi birikiminin oluşması ve bu bilgi arşivinin kuşaklararası aktarımı eğitim kurumları ve eğitimciler olmadan sağlanamaz. 

Türkiye’de şarapta uzmanlık eğitiminin ülkemize özgü bir tarihi, okulu,eğitimi ve eğiticileri yoktur.Gıda ve ziraat ile ilgili mühendislik okullarının,bağcılık ya da turizmle ilgili yüksek okulların şarap uzmanı yetiştirmesi -doğal olarak- onlardan beklenen birşey değildir. Şarap uzmanlığı; dünyadaki şarap bölgelerinin toprak, iklim özellikleri ve sınıflandırma sistemlerinin sistematik bilgilerini, bölgelerin şaraplarının ayırdedici özelliklerini, bağcılık, şarap yapımı,şarap pazarlaması,sistematik şarap tadımı gibi birbirine yakın fakat farklı disiplinlerin bilgilerini içerir.Ülkemizde bu alanda çalışan kişiler geleneksel usta-çırak ilişkisi içinde edindikleri pratik bilgilerle faaliyet göstermektedir.Profesyonellerdeki bilgi düzeyi sektörden hizmet almakta olan tüketicinin talebine göre şekillenmekte olduğu için de Türkiye’de şarap sektöründe nitelikli bilgi fazlaca aranan,talep edilen birşey değildir. Dolayısıyla günümüzde bu alan çoğunlukla ciddi bilgi eksiklikleri ve vahim terminoloji yanlışlıklarıyla varlığını sürdüregelmektedir.Şüphesiz ki bir alanda yetkinliğe ulaşmanın olmazsa olmaz tek yolu eğitim değildir.Örneğin şarap dünyasında Robert Parker,Oz Clarke gibi dünya çapındaki şarap uzmanları klasik bir şarap uzmanlığı eğitimi almamışlardır.Ancak bu şahıslar şarap alanını asıl meslekleri olarak belirlemiş ve bu alandaki emekleri,deneyimleri,bilgileri ve yazdıkları kitaplarla uluslararası arenada kendilerini kanıtlamış saygın kişilerdir.

Wine and Spirit Education Trust (WSET) adlı bir kuruluş dünyanın şarap ve diğer alkollü içecekler konusunda en saygın ve uzman kuruluşu olarak

olarak kabul edilmektedir. Okul 1969 yılında Londra’da kurulduğundan bugüne dek geçen 47 yıl boyunca bütün dünyaya yayılmış bir şekilde şarap ve içki sektörüne uzman profesyoneller yetiştirmektedir.İngilizler asli üreticisi olmadıkları ancak çok güçlü bir tüketicisi ve trend belirleyicisi oldukları bir ürünle ilgili eğitim faaliyetleri konusunda tartışılmaz üstünlüklerini en büyük ihraç malları olan İngilizce’nin de yardımıyla WSET ile bütün dünyaya kabul ettirmiş durumdadırlar. Bugün WSET’nin dünya ölçeğinde 62 ülkede 600’den fazla eğitim programı uygulayıcısı bulunmaktadır. Türkiye’de de bir şarap firmasının bünyesinde WSET’nin eğitim programlarını uygulayan bir kurum vardır ve burada WSET 1. ve 2. seviye programları düzenli olarak, 3.seviye programları ise genellikle senede bir kez olmak üzere düzenlenmektedir. Ancak asıl program olan Diploma eğitimi Türkiye'de mevcut değildir.

WSET’de şarap ve diğer alkollü içecekler alanındaki uzmanlaşma 4 aşamalı olarak düzenlenmiştir.WSET’nin eğitim programında ilk 3 seviye, Foundation-Intermediate ve Advanced olarak sıralanmaktadır.Bu düzeyleri birbirinin ardısıra ilkokul,ortaokul ve lise seviyesi olarak değerlendirebiliriz.4.Seviye olan asıl program ise 3 yıla yayılmakta ve Diploma olarak adlandırılmaktadır.WSET’nin üniversite düzeyi olarak kabul edilebilecek olan Diploma programı 3 yıllık süre içinde 6 ana başlık kapsamında oldukça kapsamlı bir teorik ve pratik eğitimi içermektedir. Belirli dönemlerde dersliklerde teori ve tadım eğitimi ile devam eden programın asli unsuru öğrencinin kendi çalışma disiplini ve motivasyonudur. Programı, sınavlarda telafiye kalmaksızın iki sene gibi bir sürede bitirmek de mümkündür. Diploma,kendinden bir önceki aşama olan Advanced seviyesiyle kıyaslanmayacak düzeyde zorlu bir müfredata ve sınav düzenine sahiptir.Diploma eğitimindeki ana başlıklar; Global Business of Alcoholic Beverages, Wine Production, Light Wines of the World, Spirits of the World, Sparkling Wines of the World, Fortified Wines of the World olarak sıralanmaktadır. Diploma öğrencileri ders günleri dışındaki zamanlarının çoğunu müfredatta sorumlu oldukları bildirilen teorik ve pratik konularla ilgili olarak değerlendirmedikçe bu seviyede başarılı olmaları oldukça zordur.Eğitim süresince her ünitenin ayrı içerikte sınavları bulunmaktadır. Bu sınavlardan sadece biri çoktan seçmeli bir test niteliğindedir. Diğerlerinde ise kişinin araştırma yapma,makale yazma becerileri,şarap ve diğer alkollü içeceklerle ilgili teorik bilgileri yazılı sınavlarla sınanmaktadır.Bunun yanı sıra şarap ve diğer alkollü içeceklerle ilgili her ünitenin ayrı kör tadım sınavları mevcuttur.Diploma sınavlarına hazırlananlar bu ünvana ulaşabilmek için dünyanın bütün ülkelerindeki her türlü şarabın yanı sıra her türlü alkollü içeceği de kör tadımlarda tanıyacak kadar bilgili olmak zorundadır. Diplomada başarı oranı yıllara göre farklılıklar göstermekle birlikte %50-60 arasıdır.Yani programa katılanların yaklaşık yarısı programı tamamlayamamaktadır.Diploma programını başarıyla tamamlayanların Master of Wine adaylığı için başvuru hakkı bulunmaktadır. Bu kişiler, isterlerse-yani yeterince mazohistlerse-Master of Wine adaylığı için başvurup, eğer ön elemeyi geçerlerse-ki orada da yarı yarıya bir elenme oranı mevcuttur- eğitimlerine MW adayı olarak devam edebilmektedirler.Bu arada şu anda sürdürmekte olduğum MW eğitiminin şarap uzmanlığında Diploma düzeyinin de kat be kat üstünde bir ağırlık ve kapsama sahip olduğunu belirtmeliyim.

WSET-Diploma programını Türkiye’den Londra’ya gidip gelerek bitiren ilk kişi olarak şarap ve diğer alkollü içecekler sektöründe şu anki koşullar altında ülkemizde şarap konusundaki kakafoniyi giderecek düzeyde yeterli bir uzmanlaşmanın sağlanmasının çok güç olduğunu belirtmek isterim.Bu okula,henüz bir şarap ülkesi olarak kabul edilmeyen, şarap ithalatının çeşitlilik açısından son derece sınırlı olduğu, ithal şarapların astronomik fiyatlarda satıldığı, internetten şarap satışının yasaklandığı bir ülkeden katılımın herhangi bir Avrupa ülkesinde yaşayanlarla kıyaslandığında pek çok açıdan ne kadar büyük dezavantajlar taşıdığını söylemeye ise gerek bile yok sanırım.