Şifalı Çay Demlemenin İncelikleri

 

Sonbahardan bahara kadar olan dönemde daha çok hatırlanan bitki çaylarının hakkını vermek için oturdum bilgisayarımın başına bugün. Bize şifasını vererek nezaket ve cömertlik gösteren bitkileri gerekli özen ve yöntemle demlemek bir nevi onlara teşekkür; 'bak, kıymetini biliyorum' der gibi bir his. 

Bitkinin kök, tohum, yaprak ve çiçek kısımlarının şifasını vermesi için her birine ayrı bir demleme yöntemi gerekiyor. Onun dilinden anlamak, onun isteklerini dinlemek ne harika ama! Yorgun ve uykusuzum diyorsun, papatya oradan sana göz kırpıyor taç yapraklarıyla. Biraz boğazın ağrıyor ve adaçayı gargara hazırlaman için bekliyor onu koyduğun kavanozda. Öksürük mü tuttu? Bir tutam hatmi ya da ıhlamur alıyorsun işe yarayan yerlerinden. Oh be dünya varmış diyorsun yudum yudum şifalanırken.

 

Peki nedir bu bitki çayı demleme incelikleri? Neden bir çaydanlığa koyup fokur fokur kaynatmıyoruz da tek tek ilgi gösteriyoruz her bir kısma? 

Bitkilerin bize şifasını veren etken maddeleri bazen köklerinde bazen tohumlarında, bazense çiçek ve yapraklarında bulunuyor. Bu etken maddeleri eğer ki doğru demleme tekniğiyle alamazsak muhtemelen sadece bir keyif çayı içmiş olacağız ki bence arada o da lazım :) Soba üstünde defalarca kez kaynayan ıhlamurun verdiği keyfi bir düşünün, ama maalesef şifasını o aldığımız keyif kadar sağlayamıyoruz.

 

Bitkilerin çiçek ve yaprak gibi narin kısımlarından etken maddeler kolay ayrılır. Bu sebeple biraz sıcak su görseler bile kendilerini nazikçe bırakıverirler suya. Eğer ki yüksek sıcaklıkta dakikalarca kaynatırsak biraz hırpalanmış olurlar ve bize bir faydaları dokunmaz artık. Bitkilerin çiçek ve yaprak kısımlarının sıcak suda 5-10 dakika kadar ağzı kapalı bekletilmesi yöntemine 'İnfüzyon Yöntemi' denir. 

Bitkiler sıcak suda beklerken ağızlarının kapalı olması içindeki uçucu yağların sıcakla uçup gitmemesi için önemlidir. Kabaca 1 bardak suya 1 çorba kaşığı bitki yeterli olur. Tıbbi papatya, melisa, ıhlamur, adaçayı, civanperçemi gibi bitkiler bu yöntemle demlenebilir. Bitkilerin kök, kabuk, tohum gibi sert bölümlerinden etken maddeleri suya geçirip şifalanmak için bu kısımları demlemek yerine biraz kaynatmamız gerekir ki kalın hücre çeperlerinden içeri giden su şifalı kısımları alıp hemhal olsun.

 

Zencefil ve zerdeçal gibi rizomlar, hayıt gibi tohumlar bu yöntemle hazırlanır ve buna 'Dekoksiyon Yöntemi' adı verilir. Çay için kullanılacak kısım normal oda sıcaklığındaki su ile beraber ocağa alınır ve 10-15 dakika kadar kaynatılır. Bu yöntemde de kapak kapalı olmalıdır.

 

Ve gelelim son demleme şekli olan 'Maserasyon Yöntemi'ne. İçerisinde müsilaj bulunan ve sıcakla temasında istenmeyen maddeleri suya geçen bitkilerden maserasyon yöntemi ile çay elde edilir (Ebegümeci, keten tohumu, vb.). Hatta yoğun öksürük şikayetinde ıhlamur çiçeklerini maserasyon yöntemi ile hazırladığımda infüzyon yöntemine göre daha iyi sonuç almıştım. Bu yöntemde bitki ve oda sıcaklığındaki su bir kapta karıştırılıp üzeri kapatılıyor ve 4-12 saat arası bekletiliyor. Sonrasında süzüp hafif ılıtarak ya da soğuk içebiliyoruz. Son olarak toparlamak gerekirse; 

 

MADDE-1: Çayınızı her zaman taze hazırlayınız.
MADDE-2: Şeker ve tatlandırıcı yerine biraz doğal bal kullanabilirsiniz. Fakat bitkilerin yabani ve kendine has tadını deneyimlemek her zaman daha keyiflidir.
MADDE-3: Metal kullanımı bitki çayı demlerken pek önerilmiyor. Bunun yerine kendinize güzel porselen demlikler ya da ısıya dayanıklı cam çaydanlıklar alabilirsiniz.                                 Annenizin vitrinindeki şahane çay takımlarının demlikleri de işinizi estetik bir şekilde çözecektir.
MADDE-4: Hamile,emziren ve sürekli ilaç kullananların bitki çayı içerken doktoruna ya da eczacısına danışması doğru olur. 
       

Afiyet ve şifa olsun