Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli
Ergin kelebeğin boyu 7–8 mm, kanat açıklığı ise 13–16 mm kadardır. Genel görünüşü gümüşi renklidir. Ön kanatların üzerinde siyah renkli lekeler ve kenar uçlarında ise gümüşi saçaklar bulunur. Antenler 3–4 mm uzunluğunda ve kıl gibidir.
|
a) |
b) |
|
|
|
|
a-b: Zeytin güvesi ergini |
|
Yumurta, 0,5 mm uzunluğunda ve basık kubbe biçiminde olup, üzerinde arı peteğini andıran desenler bulunur. Yeni bırakılan yumurta önce şeffaf, açılmaya yakın ise kirli beyaz ve sarımsı renk alır.
|
a) |
b) |
|
|
|
|
|
|
Larvaları, genellikle kirli beyaz, sarımsı renkte olmakla birlikte beslendiği bitki kısmına göre rengi değişmektedir. Olgun larvanın boyu 8–10 mm olup, vücudun her iki yanında, birer bant bulunur. Larvalar genellikle bol kıllıdır. Bazen kılsız olanlara da rastlanılabilir. Pupa dıştan görülebilen seyrek dokulu beyaz bir kokon içinde bulunur.
|
a) |
b) |
|
|
|
|
a: Zeytin güvesi larvası |
b: Zeytin güvesi pupası |
Zeytin güvesi beslenmesini ve gelişmesini zeytinin yaprağında, çiçeğinde ve meyvesinde gerçekleştirir. Yılda üç döl verir ve her döl, zeytin ağacında zarar yaptığı fenolojik döneme göre, Yaprak dölü, Çiçek dölü ve Meyve dölü olarak isimlendirilmiştir (Anonim, 2004d).
a) Yaprak dölü (Phyllophagous): Meyvelerde beslenen larvalardan oluşan erginler, eylül-aralık döneminde çıkarak, yaprakların genellikle üst yüzeylerine yumurta bırakır. Yumurtalar, sıcaklığa bağlı olarak, 8-16 günde açılır. Yumurtadan çıkan genç larvalar, hemen yumurta kabuğunun altından, yaprak epidermisine girer. Burada iki epidermis arasındaki etli kısımda beslenerek, 2-3 mm boyunda bir oyuk açar ve bu oyuk içinde kışı geçirir. Larvalar, bölgelere göre değişmekle beraber, şubat sonundan başlayarak, kışladıkları odacıktan çıkar. Taze sürgün uçları ve yapraklarla beslenirler. Olgunlaşan larvalar, ya iki yaprağı birbirine yapıştırarak, ya bir yaprağı bükerek, ya da uç yapraklarda bir kokon örerek pupa olurlar. Mart ayının ikinci yarısı, nisan başından itibaren ergin çıkışları başlar.
|
a) |
b) |
c) |
|
|
|
|
|
a-b-c: Zeytin güvesinin yapraktaki zararı |
|
|
b) Çiçek dölü (Anthophagous): Yaprak dölünün erginleri, yumurtalarını nisan-mayıs aylarında, çiçek tomurcuklarına ve tomurcuk saplarına bırakırlar. 8-10 günde açılan yumurtalardan çıkan larvalar, çiçek tomurcuklarının içine girerek beslenirler. Bir larva, 10-15 gün süren gelişmesi boyunca, 30-40 tomurcuğa zarar verebilir. Gelişmesini tamamlayan larvalar, salgıladıkları iplikçiklerle, tomurcukları ve çiçekleri birbirine ağ şeklinde bağlayarak, içinde pupa olurlar. Bu pupalardan 7-10 gün içinde kelebekler çıkar.
|
a) |
b) |
|
|
|
|
a-b: Zeytin güvesinin çiçekteki zararı |
|
c) Meyve dölü (Carpophagous): Zeytin üretimi açısından bu zararlının meyve dölü çok önemlidir. Çünkü yoğun populasyonlarda aşırı meyve dökülmeleri gerçekleştirebilmektedir. Üreticilerimiz bu dökülmelerin sebebini tespit etmekte zorlanmaktadırlar. Mayıs sonu ile haziran ayı başlarında, zeytin taneleri karabiber büyüklüğüne geldiğinde, çiçek dölünden meydana gelen erginler, yumurtalarını meyvelerin çanak yaprakları üzerine bırakırlar. Bir haftada açılan yumurtalardan çıkan larvalar, yumurta kabuğu altından, meyve sapı dibinden içeri girer, çekirdeğe doğru ilerler. Larvalar meyveye girerken, sap ile meyvenin bağlantısını zayıflatırlar. Bu tür meyveler buruşup kararır ve dökülür. Bunlara "karabiber dökümü" denir. Meyve içine giren larvalar, önceleri çekirdek evinin iç yüzünde, daha sonra tohum teşekkül etmeye başlayınca, tohumla beslenerek gelişmelerini sürdürürler. Bu meyveler henüz yağlanmadıkları için değerlendirilemez. Bu dönemdeki zararı çok önemlidir.
Larvalar, bölge ve iklim koşullarına göre, 2.5-3.5 ayda olgunlaşarak gelişmelerini tamamlarlar. Pupa olmak üzere, meyvenin içinden ve yine sapa yakın bir yerden dışarı çıkarlar. Bu çıkış esnasında, sap dibinde gözle görülebilecek büyüklükte bir delik açarlar. Bu çıkış deliği, genellikle sapla meyveyi ayırdığından, bu meyveler bir kaç gün içinde dökülür. Bu dönemdeki meyve dökümleri de önemlidir.
|
a) |
b) |
c) |
|
|
|
|
|
a: Zeytin güvesi larva giriş deliği |
b: Zeytin güvesi larvasının çekirdek içindeki hareketi |
c: Zeytin güvesi zararı nedeniyle yere dökülmüş meyveler |
Bazen ağaç üzerinde dökülmemiş ve larva çıkışı olmayan meyvelere de rastlamak mümkündür. Meyvelerden çıkan larvalar, ağaçların gövde ve dallardaki kabuk altlarında, çatlak ve yarıklarda veya toprakta pupa olurlar. Pupa süresi 10 gün kadardır. Ergin çıkışları, eylül-aralık aylarında olur. Çıkan erginler yapraklara yumurta bırakırlar. Böylece zeytin güvesi üç dölünü tamamlar (Anonim, 2008c).
