Kim Ölümcül Deney Yapmak İster…

Ölümcül Deney (Anderson,P. 2002) filmini izleyenler ‘Şemsiye’ isimli şirketin kâr hırsıyla insanlığı yok oluşa sürüklediğini hatırlar… Serinin son bölümünde kendini yaratık haline getiren şirketin patronu dahi şirketin hedef alanına girmiştir. Bu tür roman ve filmlerde işleri çığırından çıkaran ya ordudur (güvenlik gerekçesiyle) ya da şirketlerdir (Kâr hırsıyla)… 

Sürdürülebilirlik taleplerinin ortaya çıkışına neden olan sürdürülemezlik sorunudur. Sürdürülemezlik sorunun kaynağında karmaşıklaşan devlet mekanizmaları ile yönetilemez hale gelen şirket yapılanmalarından bahsetmek mümkündür.  Devlet mekanizmalarında iyi niyetli kişilerin hâkim olması sorunu çözmez. Zira devlet birbirinden farklı pek çok organdan oluşur. Bunların pek çoğu kuruluş amacı açısından birbiri ile zıt hedeflerle kurulmuştur. Biri çevreyi korumak isterken diğeri sanayiyi güçlendirmek ister… Biri yeşil alanlara sahip çıkarken diğerinin hedefi konut sorununu çözmektir. Bu tip çelişkilere getirilen çözümler çoğunlukla adalete değil güç ilişkilerine dayanır.

Şirketler amaçlarını tamamı ile ekonomik hedefler üzerinden belirlemektedir. Bu hedefler sermaye birikimi ile sürekli ve artan bir gelir çerçevesinde belirlenir. Sonuçta şirketlerin varlık nedeni kârlılık ve büyümedir… Sermayesini büyütmek ve gelirini yükseltmek amacıyla yola çıkan bir kişinin şirketine sosyal bir işlev yüklemesi mümkün değildir. Şirketler kazanmak, büyümek ve yeni yatırımlar yapmak üzere koşullanır. Bazen iyi niyetle şirketin önüne konan sosyal hedefler piyasa dinamikleri karşısında (rekabet, teknolojik yenilikler, piyasa koşullarındaki değişimler) sürdürülebilirliğini kaybeder. Şirketleri yönetenlerin, büyük hissedarların genelde şirketin büyümesi ve karlılığı adına hayatlarından fedakârlık yapmakları normal karşılanır. 

Devletten aileye kadar tüm tüzel kişilikler yalnızca kuruluş amaçları doğrultusunda hareket eder. Devletlerin ortaya çıkışı vatandaşlarının güvenliği, refahı ve huzuru ile ilişkilidir. Bu gün sosyal, kültürel, çevresel işlevlerde kazansa bir devletin işlevleri arasında güvenlik, refah ve huzur halen öncelikli hedeflerdir.