Patates Tarımı ve Ekonomisi

Düşük oranda protein ve yüksek oranda nişasta içeren patates, yemek ve sanayi alanında kullanılmaktadır.

1. Giriş

İnsan beslenmesinde tahıllardan sonra en büyük öneme sahip olan patates ekonomik oluşu, birim alandan fazla verim sağlanması, besin değerinin yüksek olması, kullanım alanının geniş olması ve çeşitli iklim koşullarına adapte olabilmesi nedeniyle, hemen hemen bütün dünya ülkeleri tarafından üretilmekte ve tüketilmektedir. Düşük oranda protein ve yüksek oranda nişasta içeren patates, yemek ve sanayi alanında kullanılmaktadır (Elçi, 1994). 

Patateste az miktarda protein bulunmakla beraber proteinin değeri yüksektir. Ayrıca patateste bulunan vitaminler (C1, B1, B2, Niacin vb.) de önemlidir. Hollanda’da günlük C vitamini ihtiyacının büyük bir kısmının (%80) patatesten karşılandığı belirtilmektedir. C vitamini yeni hasat edilmiş patateslerde en yüksek düzeyde bulunmakta, depolama müddetince süratle azalmakta ve başlangıçtaki miktarının 1/3’ine düşmektedir. Yine patateste çok az bulunan ham yağın ve patatesin külünde bulunan diğer mineral maddelerin beslenmede önemli yerleri vardır.

100 gram patates, bir insanın gereksinim duyduğu günlük proteinin %7'sini, demirin %10'unu, C vitamininin %20-50'sini, B1 vitamininin %10'unu ve enerji ihtiyacının %3'ünü karşılar.
Patateste protein oranı düşük gibi görünmesine rağmen (bir patatesin %2’si protein) proteinin net kullanma değeri yani kalitesi oldukça yüksektir.

Birçok ülkede tarımı yapılan patates, üretilen miktar olarak dünyada buğday, mısır ve çeltikten sonra 4. sırada yer almakta olup bünyesindeki karbonhidrat, protein, mineral maddeler ve vitaminleriyle insan beslenmesinde önemli bir gıda haline gelmiştir. Genellikle haşlanarak veya kızartılarak taze tüketildiği gibi, gelişmiş ülkelerde; sanayide konserve, dondurulmuş parmak patates, cips, püre, granül ve toz gibi formlarda işlenmekte ve pazarlanmaktadır. Ayrıca yan ürün olarak hayvan yemi, nişasta, un ve alkol yapımında da değerlendirilmektedir (Onaran vd., 2000).