Patates Soğan Fiyatlarına Genel Bakış

Ülkemizde son yıllarda enterasan bir şekilde bazı ürünlerin fiyatları dönemsel olarak artış göstermekte.

Ülkemizde son yıllarda enterasan bir şekilde bazı ürünlerin fiyatları dönemsel olarak artış göstermekte. Basına da yansıdığında, tüketicinin kafasında haber, heyecanlı ve entrika bir duruma geliyor. Her ürünün sektörünün dinamikleri ayrı işler. Bazen düşük fiyatla para kazanan sektör bazen de yüksek fiyatlama ile para kazanır. Her yılı kendi içinde ayrı değerlendirmeli; üreticiyle birlikte, tüccarı, sanayiciyi ve tüketiciyi devlet korumalıdır.

Patates ve soğan gibi sebze ve meyvelerin fiyatlarının zaman zaman artışlarını birden fazla sebebe bağlayabiliriz. Bunları şöyle sıralayabiliriz; 

• Dönem dönem bitkiler için oluşan olumsuz hava şartları... 2017 ve 2018 yaz kış dönemleri soğuklama ve sıcaklar açısından tarımsal olarak kötü geçti. Bu olumsuzluklar dekara üretim miktarını olumsuz yönde etkilemektedir, dolayısıyla arz talep dengesini bozmaktadır. Üretilen ürünüm tarlada kalma ihtimali yüksektir. Dekardan geçen seneye göre aynı işlemler yapılsa dahi bir önceki yıla göre daha az ürün alınmaktadır.  

• Ekim alanlarının daralması, bir önceki yıl ürünlerin para etmemesinden dolayı çiftçilerin alternatif ürünlere yönelmesi, yine hava şartlarının olumsuzluğundan kaynaklanan mantari hastalıkların artmasının verim oranını düşürmesi… Patateste ülkemizdeki bazı alanlar karantinaya alındı. 5 yıl süre ile oralara patates dikilemeyecek. Bu da normal olarak ekim sahasını azaltmakta ve talebi karşılamamaktadır. 

• Maliyete bağlı ekim alanlarının daralması işçi gübreleme tohum girdilerin artması nedeniyle üretici ürününü daha yüksek fiyattan satması da fiyata baskı yapmaktadır. Bu seneki maliyetleri karşılayacak, seneye yaşayacağı parayı ayıracak, gelecek seneye atacağı gübre ve ilacın parasını ayıracak fiyatı üretici istemektedir. Bu da ülke genelinde maliyet artışlarına ek olarak patates veya soğan fiyatına da yansımaktadır. 

• Üretici ve son tüketici arasındaki fiyat uçurumu da önlenememektedir. Aracılar, üretici en fazla 50 kuruş kazanırken, en az 50 kuruş üzerine koymaktadır. Kimse para kazanmasın demiyoruz. Herkes kazansın ama üreticiden kg başına çok daha fazla para kazanmasın diyoruz. Son tüketiciye kadar birden fazla aracının oluşu fiyat artışındaki en önemli etkenlerden biridir.

• Doğru ekim planlamasının yapılmaması fiyatlarda zaman zaman bu gibi ani yükselişe sebep olmaktadır. Herkes kafasına göre üretim yapmaktadır. Ülke ihtiyaçları veya iklimsel veriler hiç dikkate alınmaz.

Sonuç olarak fiyatlardaki artışların yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı olduğunu açıkça söyleyebiliriz. Ağustos ayında arazileri dolaştığımızda bu iki ürün grubunda hastalık ve zararlıdan kaynaklı üretim azalması yaşandığını biliyorduk. Buna bir de spekülasyonlar ilave edilince fiyatlar birden artış gösterdi. 

Çözüm olarak en temelden çiftlerin doğru ekim yöntemleri kullanarak ekim tarihi gübreleme gibi temel konularda bilinçlendirilmesi ve doğru uygulanması konusunda teşkilatların daha duyarlı olması gerekmektedir. Tarım politikası olarak temel ürünlerin ekim planlaması ve takibinde duyarlı olması alternatif bölgelerle yedeklenmesi gerekmektedir. Üretici ve son tüketici arasındaki aracıların takibinin yapılması arz talep dengelerinin iyi yorumlanması gerekmektedir.