Dünyayı Tanımak

Bir süredir doğa gözlemi yapıyorum.

Bir süredir doğa gözlemi yapıyorum. Sadece yürüyüşten oluşan bir gözlem bu. Lup, atrap veya dürbün kullanmadan, yavaş adımlarla yürüyerek ve etraftaki canlılara güven verircesine sessizce oturarak. Bir süre sonra onlar size kendini göstermeye başlıyor zaten. Hareketsiz duran çekirge ve mantisler hareket etmeye başlıyor, yerdeki yaprağın altına saklanmış olan bir kın kanatlı böcek çıkıp hızlıca yürüyor, bir kelebek hemen yanı başınıza belki de elinize konuveriyor. 

Dünya koşturmacasından vakit buldukça bu gözlem yürüyüşlerine çıkıyorum. Tanıdığımız böceklerle sık karşılaşıyorum ama son zamanlarda daha önce hiç görmediğim pek çok canlı ile de karşılaştım. Ve onları sizinle paylaşmak istiyorum.

Görüntüsü ile beni en çok hayrete düşüren böcekten başlayacağım: Bubopsis andromache.

Bir yaz günüydü, birkaç saat şu an ne olduğunu hatırlamadığım bir şeyi beklemem gerekiyordu. Kampüsün içerinde yürüyeyim dedim. Üniversite kampüslerinin canlı çeşitliliği açısından ne kadar verimli yerler olduğunu biliyorum ve bu yüzden de gözlemlerin çoğunu orada yaparım. Yine öyle bir vakitti. Yavaş yavaş yürürken yusufçuk zannettiğim siyah bir böcek gözlerimin önünden geçip bir ota kondu.  Siyah yusufçuk var mı yok mu bunu hiç düşünmeden yaklaşmaya başladım. Şanslıydım kaçıp gitmedi. Onu uzun uzun izleyebildim. İzlerken bir yusufçuk olmadığını da anladım tabi. İsmini öğrenmeme yardımcı olsun diye birkaç fotoğraf çektim. Fotoğraftan kolayca bulabilirim sanıyorum. Ne hayal! Tam tür adını uzun süre bulamadım fakat sonra Neuroptera türleri ile ilgili bir çalışmaya rastladım ve nihayet ismini oradan buldum. Sadece fotoğrafla teşhis etmek ne kadar güvenilir bilemiyorum ama birebir aynısıydı. Neuroptera takımının baykuş sinekleri ailesinin (Ascalaphidae) Bubopsis cinsine ait bir tür. Bubopsis andromache.   Bu böceğin larvası zararlı böceklerle ya da yumurtalarıyla besleniyorsa ne mutlu edici bir haber olur değil mi? Ne yazık ki böyle kesin bir bilgiye rastlamadım.   

Bir diğeri Nemoptera sinnuata.  

Bu böceği tanıyorsunuzdur belki. Uçurtma böceği, dantel kanat, gölgeli peri olarak bölgesel isimleri var. Neuroptera takımının Nemopteridae ailesinden muhteşem bir böcek. Bahçe kenarlarındaki kısa boylu otlara yaz aylarında onu görmek için daha sık bakacağım artık.

Bu güzel de Neuroptera takımının Dilaridae ailesinden ama tür adını tam bilemiyorum. Artık o kısmı beni aşıyor. 

Bu böcek de Neuroptera takımından. İçerisinde çoğunlukla faydalı böcekleri barındıran Neuroptera takımında ne kadar çok bilmediğim tür varmış.  Larvası karınca aslanı olarak bilinen böceğe (Mrymeleon cinsine ait türlerden) çok benziyor gerçekten.

İsmini çok aradığım böceklerden birisi de bu. Odontotarsus robustus. Şehir merkezinde kaldırım kenarındaki bir hindiba bitkisinin üstünde etrafı izliyordu.

Bazen diyorum ki böceğin adını bilsen ne olacak bilmesen ne olacak. Ama öyle değil. İsmini bilince tanımak çok daha kolay oluyor. Zararlı listesinde var mı yok mu kolayca bakabiliyoruz. Gerçi zararlı böcekleri yararlı olanlardan daha çok tanıyoruz ama olsun yine de bilmek de fayda var. Bilerek baktığınızda daha başka, daha güzel görünüyor dünya. Neyse, devam etmek istiyorum.

Dayscera imitatrix... Bir Lepidoptera türü.  Daha önce hiç rastlamamıştım ama bir kez dikkat ettikten sonra ilk bahar ve yaz boyunca karşılaşıp durdum meğer ne çok varmış etrafta.

Epicallima icterinella... Bu böcek de bir lepidoptera türü, Oecophoridae ailesinden. 

Yazarken gördüm ki tanıtmak istediğim böcekler sandığımdan daha çokmuş. Ama burada bırakmalıyım. Bu tanıtma işini bir entomolog kadar detaylı yapamam, o kısım işin ehli olana düşer. Ben ancak beraber yaşadığımız ama varlığından bihaber olduğumuz birkaç böceği göstermek istedim. Görmeden tanımadan sevemeyiz. Sevmediğimizi de koruyamayız. Birbirini takip eden bir zincir bu. Tanıdıkça seveceğiz ama uzaktan da tanıyamıyor insan. Bazen tanıtanlar da yanlış cümlelerle sunuyor bize. Google’da baksak ölümcül ısırıklara sahip pek çok böcek resmi buluruz. Gerçek mi? Bunu kimse bilmiyor. Kimse de önemsemiyor. Sadece kafasında kodladığı şu oluyor ‘’böcekler zararlıdır, öyleyse her zaman öldürülmelidir.’’   Şu zamanda hala böyle düşünen birilerinin olacağı komik geliyor değil mi? Ama var. Ben de gördükçe hayret ediyorum.  Eksikliğini hissettiğimiz şey onları yeterince tanımıyor olmak. Tanısak, hangi haberin doğru hangi haberin de yanlış olduğunu kolayca çözebiliriz ve sonrasında canlıları korumak çok daha kolay hale gelir.  Tanımanın da en kolay yolu görmek. Gözlem yürüyüşlerini bu yüzden çok önemsiyorum. Ziraat fakültesinde okurken o kadar çok şey öğrendik ki ama yetmedi. Hiçbir zaman da yetmeyecek sayısız canlı türü varken. Bu yüzden çok önemli gözlem. Kırsalda olmak, orman da olmak ya da araziye, bahçeye çıkıp çıkmamak da önemli değil. Binaların arasındaki boş arsalarda bile gözlem yapılabilir.

 

Dünya benim için şimdi daha güzel bir yer, yaşamak hiç olmadığı kadar keyifli ve canlılar artık daha neşeli.

Kaynaklar:

• Bubopsis andromache için https://bit.ly/3811KDq           
• Diğer böcekler için de İNaturalist uygulamasından faydalandım.

Görseller:

Yazara aittir, izinsiz kullanılamaz.