Güneş Fırınları ve Güneş Enerjisiyle Su Arıtımı

Güneş enerjisinden bir çok ürün ile faydalanabileceğimiz gibi güneş fırınlarının, güneşle suyun arıtılmasının ve güneşle suyun ısıtılmasının değişik yöntemleri vardır.

Yazar: Dr. Mücahit Kıvrak
 

Özet

 
Ülkemiz ve dünya iklim değişikliği ve küresel ısınmanın etkisi altındadır. Güneş dünyamız için sınırlı bir enerji kaynağıdır. Güneşin etkisinden yeterli derecede yararlanamamaktayız. Isınma, yemek pişirme, enerji üretimi ve deniz suyunun arıtılması gibi hususlarda güneş enerjisini kullanmalı ve geliştirmeliyiz. Güneş fırınları ve güneşten deniz suyu arıtımı yaklaşık aynı mantıkta çalışmaktadır. Bu sayede güneşten aldığımız enerji ile diğer karbon salınımı yapan enerji argümanlarının kullanımının azaltılması hedeflenmelidir. Suyun üretimi ve yemeklerde kullandığımız enerjiyi güneşten alırsak dünya karbon salınımını biraz azaltmış oluruz. 

Güneş fırınları ülkemizde az miktarda kullanılmaktadır. Bu durumu daha yukarıya çekmek gerekmektedir. Güneşten aldığı enerji ile suyu arıtan ülkemizde bir tesis bulunmamaktadır. Deniz suyunu ters ozmos ile arıtan Marmara Denizi'nde bulunan Avşa Adası'nda içme suyu denizden sağlanmaktadır. Bu tesis enerjisini konvansiyonel sistemlerden almaktadır. Deniz suyu arıtımı suyun az olduğu ülkelerde daha çok kullanılmaktadır. 

Güneşten daha çok yararlanmak için daha çok araştırma ve geliştirme yapmamız gerekmektedir. Suyun tüketimini sınırlandırmak, tüketici alışkanlıklarında tasarrufun ön plana çıkmasını sağlamak da diğer hedefimiz olmalıdır.
     
Anahtar kelimeler: Güneş enerjisi, güneş fırını, deniz suyu arıtımı

Sürdürülebilir bir dünya için yaşam alışkanlıklarımızı değiştirmemiz gerekiyor. Olanaklarımızı sonuna kadar kullanacağımız bir yaşamdan ziyade daha sakin ve sade bir yaşama dönmeliyiz. Son yıllarda minimalist yaşam diye adlandırılan yaşama geçiş yapmalıyız. Geçmişte ülkemiz ve dünya insanları daha basit yaşıyorlardı. Şimdilerde ise insanlar dünyayı bitirme yarışına katılmış gibi yaşıyorlar. Modası geçti diyerek bir kıyafeti atmak ne demek! Eskiden insanlar un çuvallarından üzerlerine kıyafet dikiyorlardı. Kendi dedem dahil köyümde kış aylarında buzdolabı çalışmıyordu. Şimdi yaz kış akıllı evlerle penceresiz plazalarda yaşamaya çalışıyoruz. 

Ülkemizde kömür ve doğalgaz önemli ölçüde enerji girdisi olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde hidroelektrik santralleri çok olmakla beraber hem elektrik üretimi hem de tarımsal sulama sistemi olarak kullanıldığı için bu üretim metodunu ayırmak gerekiyor. Potansiyelimiz olarak da güneş, rüzgar, dalgadan enerji üretimlerimizi dengeli ve istediğimiz ölçüde kullanamıyoruz. Son yıllarda biyokütle yakmada enerji olarak karşımız çıkmaktadır.

Ülkemizde köy fırınları eskiden köylerde çok sayıda idi. Sonra muhtarlıkların bakmaması, köylülerin de fırınlara işinin düşmemesi nedeni ile bugün sayıları azaldı. Köylerde ekmek yapan hane sayısı da çok düştü. Bu düşme aynı zamanda fırın ekmeği satışını arttırdı. Köyde ev ekmeği üretilirken şimdi fırından gelen ekmek tüketiliyor. Köy fırınları daha çok lüks lokantaların bahçelerine kurulmaya başlandı. Google’da köy fırını olarak arama yaptığınızda çok sayıda lokantanın bu fırını kurdukları görülmüştür. Köy fırınlarında yapılan ekmek veya yemeklerin lezzeti bugüne kıyasla çok daha lezzetli iken günümüzde LPG tüplerden enerji alarak para ve enerji harcayarak satın alınan ocaklarda yemekleri pişiriyoruz. 
 
Budama artıkları bahçelerden köy fırınlarının yanına getirilerek komşuların kullanımına sunulmuşken bugün bireysel olarak yapılan yemeklere geçiş aynı zamanda sosyal açıdan da köy yaşamının da değiştiğinin göstergesidir. Şehirlere kurulan fırınlarda bu lezzeti arayanların şehre getirdiği köy hayatıdır. 
 

Güneş Fırını 

 
Ülkemizde köylerde ve ekolojiye önem veren lokantalarda güneş fırınları kullanmak karbon ayak izini azaltma ve çevresel olarak daha iyi olacaktır. 
 
Üstte görüldüğü gibi güneş fırını pişirme tepsisi ile birlikte içerisine koyduğumuz yemeği pişirmektedir. Yemeklerin suyunda pişmesi hem yemeğin lezzetini arttırırken hem de çevreye duyarlı bir pişirme gerçekleştiriyorsunuz. 
Güneş enerjisinin yetmediği veya süreci daha hızlandırmak istenildiği durumlarda ise ekstra bir panel ile güneşten enerji alarak pişirme tepsisinin altına rezistanslar eklenip, ek bir ısıtma sağlanabilinmektedir. 
 

Güneş Enerjisi ile Deniz Suyu Arıtılması 

 
Güneş fırınlarının yaklaşık aynı mantığında güneş enerjisi ile suyun arıtılması işlemi de yer almaktadır. Güneşten gelen enerji ile suyu arıtma işlemi daha küçük tesislerde yapılabilmektedir. Çok büyük tesislerin de enerji ihtiyacı büyük olmaktadır. Güneş enerjisini merkezde toplayan ve suyu buharlaştırarak belli bir noktada toplayan sistemler en basit haliyle yapılabilmektedir. Bu tip bir basit makinenin üç farklı ürünü ortaya çıkar. Arıtılan su, altta kalan çok yoğun tuz ve kısmi olarak acı su diye adlandırılan yoğunlaşmış tuzlu su oluşur. Bunlar da yine kullanılmaktadır (Kumar ve ark.2021).  

Güneş enerjili sistemler aynı zamanda diğer atık suların da temizlenmesinde ve tarımsal olarak kullanılmasında kolaylıklar sağlamaktadır. Suyun az olduğu bölgelerde veya küçük şehirlerin arıtma tesislerinde bu tip sistemler kullanılarak tarla, bağ ve bahçelerde arıtılmış su kullanılabilinir (Zhou ve ark. 2019).     
 

Sonuç


Güneş enerjisinden bir çok ürün ile faydalanabileceğimiz gibi güneş fırınlarının, güneşle suyun arıtılmasının ve güneşle suyun ısıtılmasının değişik yöntemleri vardır. En basitinden Ege Bölgesinde birçok çatıda gördüğümüz güneş enerjili su ısıtıcıların bile yaygınlaştırılması karbon salınımının azaltılmasında büyük katkı sağlayacaktır. 
 
Ülkemizde ve dünyada bu tip sistemleri daha çok kurmak ve üretimini teşvik etmek en büyük görevimiz olmalıdır. 
    
Kaynaklar:
  1. Ntboxmag
  2. Pembe Teknoloji
  3. Kutman Kaplan
  4. Balıkesir Belediyesi
  5. Yeşil Aşkı
  6. Vikash Kumar Chauhan, Shailendra Kumar Shukla*, Jeevan Vachan Tirkey, Pushpendra Kumar Singh Rathore A comprehensive review of direct solar desalination techniques and its advancements Centre for Energy and Resources Development, Department of Mechanical Engineering, Indian Institute of Technology (BHU), Varanasi, India Journal of Cleaner Production 284 (2021) 124719
  7. Zhou, X., Zhao, F. ve ark., “Architecting highly hydratable polymer networks to tune the water state for solar water purification”, Science Advances, Cilt 5, eaaw5484, s.1-7, 2019.
Görseller:
Yazara aittir.