PROBİYOTİKLER VE PREBİYOTİKLER
Prebiyotikler vücudumuza yararlı bir veya daha fazla türden mikroorganizmanın çoğalma ve/veya aktivitesini seçici olarak arttıran ve sindirilmeyen besin bileşenleridir.
Prebiyotikler vücudumuza yararlı bir veya daha fazla türden mikroorganizmanın çoğalma ve/veya aktivitesini seçici olarak arttıran ve sindirilmeyen besin bileşenleridir. Doğumla birlikte başlangıçta steril olan sindirim sistemi; doğum tipi, çevresel kontaminasyon, bakterilerin dağılımı gibi dışsal faktörlerin etkisiyle gelişmektedir. Bu nedenle sindirim sisteminin gelişiminde probiyotik, prebiyotik ve sinbiyotiklerin gıda bileşeni olarak kullanımı önem arz etmektedir. İnsan diyetinin prebiyotikler ile zenginleştirilmesi sindirim sistemi mikroflorasına olumlu etkiler sağlamaktadır. Bir gıda bileşeninin prebiyotik özellikte sayılabilmesi için aşağıdaki nitelikleri taşıması gerekmektedir;
- • Sindirime dirençli olmalı, yani mide ve ince bağırsakta absorbe olmamalı,
- • Kolon mikroflora bakterileri tarafından hidrolize edilmeli,
- • Kolonda yer alan bir veya birkaç yararlı bakterinin (laktobasil, bifidobakter) çoğalmasını teşvik etmeli,
- • Konakçı sağlığı üzerine olumlu etkileri bulunmalıdır.
İnsan sindirim sisteminin yüzey alanı yaklaşık 150-200m2 ’ye karşılık gelmektedir. Bu kadar büyük bir yüzey alanına sahip olması elbette ki kıvrımlardan kaynaklanmaktadır. Her türlü mikroorganizmayla ilişkisi bulunan ve geniş bir alana sahip sindirim sistemine önem verilip korunması gerektiği açıktır. Hastalıklara yakalanmamak için belki de en dikkat edilmesi gereken sistem sindirim sistemidir. Prebiyotikler, bağırsak hastalıklarından korunmaya yardım edebilmektedirler ve yapılan klinik ve deneysel çalışmalar ile prebiyotiklerin sindirim sistemine olumlu etkiler gösterebilmektedir.
Türk Gıda Kodeksi, Gıda Maddelerinin Genel Etiketleme ve Beslenme Yönünden Etiketleme Tebliği’nde yapılan son değişiklik (3.değişiklik) ile prebiyotik ve prebiyotik gıda tanımlarına yer verilmiştir. Bu tebliğe göre; prebiyotik: Bağırsaklarda bir tür veya sınırlı sayıda birkaç tür mikroorganizmanın çoğalma ve/veya aktivitesini seçici olarak teşvik eden, konakçının sağlığını olumlu yönde etkileyebilen ve sindirilemeyen besin bileşenlerini, prebiyotik gıda; içerisinde prebiyotik bileşen içeren ürünü tanımlamaktadır. Yine bu tebliğde prebiyotikler ile ilgili izin verilen beyanlara da yer verilmiştir. Tablo2’de prebiyotikler ile ilgili sağlık beyanları ve beyan koşulları verilmişti. Tablo 2’de ise Avrupa’da bazı fonksiyonel ürün pazarlayan şirketlerin, prebiyotik ürünlerde kullandıkları beyanlar görülmektedir.
Tablo 1. Prebiyotik ürünlerde kullanılabilecek sağlık beyanları.
Gıda Bileşeni |
Sağlık Beyanı |
Beyan Koşulu |
Prebiyotik |
Bu gıda prebiyotik bileşen içerir.
Prebiyotikler sindirim ve bağışıklık sistemini düzenleyen ve destekleyen probiyotik bakterilerin bağırsakta gelişimini ve yaşamını destekler. |
Prebiyotik bileşen miktarının 100 g’da en az 3 g veya 100 kcal’de en az 1,5 g olması |
Tablo 2. Avrupada prebiyotik içeren yaygın gıda ürünleri ve tüketicilere sundukları beyanlar.
Şirket |
Ürün |
Beyan |
İçerdiği Seviye |
|
|
|
|
g/servis |
Prebiyotik tipi |
Horizon Organic, A.B.D. |
Çeşitli |
Kalsiyum emilimi, İmmun yararlar, Sindirim geliştirici |
0.750 |
Kısa zincirli Fruktooligosakkaritler |
Stonyfield Farms, A.B.D. |
Çeşitli |
Kalsiyum emilimi |
1.0 – 4.0 |
Kısa ve uzun zincirli inülin |
Lifeway Foods, A.B.D. |
Organik Kefir |
Bifidogenesis, Kalsiyum emilimi |
2 |
Kısa ve uzun zincirli inülin |
Kashi Company, A.B.D. |
Tahıl, içecek çeşitleri, tahıllı barlar |
Lif |
Etikette belirtilmekte |
Besin etiketinde çözünür lif olarak kısa ve uzun zincirli inülin |
Abbott Nutrition, A.B.D. |
Ensure |
Lif, sindirim sağlığı |
1 |
Kısa zincirli fruktooligosakkaritler |
South Beach Diet, A.B.D. |
Tahıllı barlar, tam buğday unlu barlar ve krakerler |
Lif |
Değişken |
Oligofruktoz, inülin veya kombinasyonu |
Clif Bar, Inc, A.B.D. |
Çeşitli barlar |
Lif |
Değişken |
İnülin, oligofruktoz |
Abbott Nutrition, A.B.D. |
Karşık içecekler |
Lif |
3 |
Fruktooligosakkaritler |
Skinny Cow, Nestlé SA, Vevey, İsviçre |
Düşük yağlı sandviç dondurma |
Lif |
3 |
Fruktooligosakkaritler |