Zeytin Ağacı Yazları Kurak Subtropikal İklim Tiplerini Sever
Yazar :
Oğuzhan Mecit USLU
Dergi : 2022 03 / Sayı: 100
Konu :
Tarım
Zeytin ağacının fizyolojik isteklerinden bahsedecek olursak, öncelikle iklimsel isteklerinden bahsetmemiz gereklidir. Sıcaklık zeytin ağaçlarının yayılımını sınırlayan önemli bir etmendir.
Yazar: Oğuzhan Mecit Uslu
Akdeniz havzasında yer alan ülkeler (Türkiye, İspanya, İtalya, Yunanistan, Fransa, Portekiz, Suriye, İsrail, Filistin, Mısır, Cezair, Fas, Tunus gibi) zeytin tarımında öncüdürler. Ayrıca Arjantin, Şili, Meksika, Peru, Avusturalya vb. diğer ülkelerde de ekonomik anlamda tarımı yapılmaya başlanmıştır.
Ülkemizde ise zeytin ağacı Marmara, Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi'nde yetişmektedir.Ağırlıklı zeytin Ağacı popülasyonu Ege ve Marmara Bölgesi'ndedir.
Zeytin ağacının fizyolojik isteklerinden bahsedecek olursak, öncelikle iklimsel isteklerinden bahsetmemiz gereklidir. Sıcaklık zeytin ağaçlarının yayılımını sınırlayan önemli bir etmendir. Zeytin ağacı -7⁰C'in altında zarar görür. Zeytin yetişen bölgelerin ortalama sıcaklığı 15-20⁰C arasında olur. Sıcaklık 40⁰C üstüne çıktığında sulama şartıyla zeytin dayanır. Yukarıda da belirttiğim gibi ılıman iklim kuşağında yetişen zeytin ağacı optimum 15-20⁰C arasını sever. Bu sıcaklık değerleri vejatatif devrelerde 5-10⁰C (ilk sürgün), 15-20⁰C (çiçeklenme), 20⁰C’li (meyve oluşumu) ve tam olgunlu,hasat dönemi 5 derece optimumdur.İlkbaharda aşırı sıcak( döllenme zararı),kış aylarında erken ısınma –soğuma zeytin ağacına zarar verir.
Zeytin ağacı kuraklığa dayanıklı olsa da yılda ortalama 600-800 mm yağış ister. Bu miktarın üstünde bir yağış olursa toprakta ph düşer, azotlu gübreler yıkanır, normalinden fazla sürgüne teşvik olur ve soğuğa karşı direnç düşer; taban suyu yükselirse kökler çürür, hasat zorluğu oluşur.
Ülkemizde ise zeytin ağacı Marmara, Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi'nde yetişmektedir.Ağırlıklı zeytin Ağacı popülasyonu Ege ve Marmara Bölgesi'ndedir.
Zeytin ağacının fizyolojik isteklerinden bahsedecek olursak, öncelikle iklimsel isteklerinden bahsetmemiz gereklidir. Sıcaklık zeytin ağaçlarının yayılımını sınırlayan önemli bir etmendir. Zeytin ağacı -7⁰C'in altında zarar görür. Zeytin yetişen bölgelerin ortalama sıcaklığı 15-20⁰C arasında olur. Sıcaklık 40⁰C üstüne çıktığında sulama şartıyla zeytin dayanır. Yukarıda da belirttiğim gibi ılıman iklim kuşağında yetişen zeytin ağacı optimum 15-20⁰C arasını sever. Bu sıcaklık değerleri vejatatif devrelerde 5-10⁰C (ilk sürgün), 15-20⁰C (çiçeklenme), 20⁰C’li (meyve oluşumu) ve tam olgunlu,hasat dönemi 5 derece optimumdur.İlkbaharda aşırı sıcak( döllenme zararı),kış aylarında erken ısınma –soğuma zeytin ağacına zarar verir.
Zeytin ağacı kuraklığa dayanıklı olsa da yılda ortalama 600-800 mm yağış ister. Bu miktarın üstünde bir yağış olursa toprakta ph düşer, azotlu gübreler yıkanır, normalinden fazla sürgüne teşvik olur ve soğuğa karşı direnç düşer; taban suyu yükselirse kökler çürür, hasat zorluğu oluşur.
Yeni bahçe tesislerinde hakim rüzgar yönü dikkate alınmalıdır. Kışın esen karayel, bol yağış getirerek çiçeklenme zamanı döllenmeyi kolaylaştırır.Yazın esen nemli rüzgarlar ağacı susuzluğa karşı rahatlatır. Güneyden esen kuru rüzgar toprak nemini kaçırır. Yine kışın güneyden esen lodos, ağaçları zamansız uyandırır ve soğuktan etkilenmesine sebep olur.
Zeytin ağacı toprak isteği;
- Bünye: Tınlı,killi-tınlı
- pH: 6-8
- Tuzluluk: 0-4 mchocm
- Kireç % : 5-15
- Organik madde % : 2-3
- Fosfor ppm: 7-20
- Potasyum: 200-320
- Kalsiyum: 1440-6120
- Magnezyum: 117-400
- Taban suyu: 1-2 metre
Optimum düzeyleri zeytin ağacının gelişimini sağlıklı bir şekilde sağlaması için önemlidir. Zeytin ağacının kökleri toprağa 1.5 metre kadar iner. Kök sistemi yüzeye yakın gelişir, 80 cm.'de yoğunlaşır.
Yaprakları 20-86 mm boyunda, 5-17 mm eninde olur. Yaprak ucunda sivri bir çıkıntı vardır. Yaprak altı tüylerle kaplıdır. Zeytin tanesi türlerine göre farklılık gösterir .Zeytin ağacı denizden 600-800 metre yüksekliğe kadar yetişmesine rağmen bazı yerlerde farklılık gösterir (Arjantin 2000 m.). Zeytin ağaçlarının % 98’i Akdeniz havzasında yetişir. Genelde 15 yaşında tam verime ulaşır. Ölümsüz bir ağaçtır. Binlerce yıl yaşamış zeytin ağaçları hala meyve vermektedir. Biyolojik devirleri iki yılda tamamlanır. Ağaçlarda bir yıllık sürgün üzerinde mahsül olgunlaşırken, aynı zamanda bir sonraki yılın sürgünüde uzamaya devam eder. Ağaçlarda ilk yılında vejatatif (yaprak, kök, gövde), ikinci yılında genaratif (çiçeklenme ve tohum oluşturma) gelişme etkilidir.
Yaprakları 20-86 mm boyunda, 5-17 mm eninde olur. Yaprak ucunda sivri bir çıkıntı vardır. Yaprak altı tüylerle kaplıdır. Zeytin tanesi türlerine göre farklılık gösterir .Zeytin ağacı denizden 600-800 metre yüksekliğe kadar yetişmesine rağmen bazı yerlerde farklılık gösterir (Arjantin 2000 m.). Zeytin ağaçlarının % 98’i Akdeniz havzasında yetişir. Genelde 15 yaşında tam verime ulaşır. Ölümsüz bir ağaçtır. Binlerce yıl yaşamış zeytin ağaçları hala meyve vermektedir. Biyolojik devirleri iki yılda tamamlanır. Ağaçlarda bir yıllık sürgün üzerinde mahsül olgunlaşırken, aynı zamanda bir sonraki yılın sürgünüde uzamaya devam eder. Ağaçlarda ilk yılında vejatatif (yaprak, kök, gövde), ikinci yılında genaratif (çiçeklenme ve tohum oluşturma) gelişme etkilidir.
