Gurme

 

Bazı sıfatlar vardır, özeldir…
Özelin ötesinde bir yüksek seviyeyi belirler, buram buram kalite hissi verir, imrenilecek…

“Gurme” de öyle…

 

Oysa, son yıllarda bazı “kimlik sıkıntısı” çekenlerin kendi kendilerine verdikleri sıfata ve de bu sıfatı rafine birikimden uzak hallerine rağmen popüler kültürün avantajlarından bir şekilde fayda üretmelerinde saygı duyulacak bir şey bulmak mümkünsüz…

 

TDK; “tatbilir” demiş, geçmiş…

 

Bir de birlikte bakalım, neymiş bu “gurme”…

 

Bazı kaynaklar kelimenin kökenini 16. Louis’e dayandırsa da, giyotin cezasıyla öldürülen Fransa’nın son kralı, infaz edilmeden önceki son yemeğine kadar, olsa olsa bir “gourmand” imiş, yani; hücrede iken bile günde 3 tabak kıvamlı çorba, 4 tabak antre (ana yemek öncesi), 3 tabak et, 4 tabak antreme (ana yemekle tatlı öncesi), üstüne hamur işi tatlılar, muhtelif reçeller, meyveler ve bolca şarap tüketen bir “obur”. 

 

Türkçe çevirisi hatalı yapılır, hatta İngilizce'de bile yanlış kullanılır, konuya hakim olmayanlarca; “gourmand” ve gourmet” kelimeleri.

Açıklayayım;

 

Gourmand; yemeği ve içmeyi aşırı seven, adeta yemek – içmek için yaşayana, obur kişiye denir.

 

Gourmet (gurme) ise; evet, “gourmand” kelimesinden etkilenerek türetilmiştir ve fakat kaliteli yiyecek ve içeceklerden hoşlanan (ve yiyecek – içecek hakkında çok şey bilen) rafine zevkleri olan kişidir. Ayrıca, yüksek kaliteli yiyecek ve içecekleri ifade eder.

Yüksek kalitede yemek; sadece lezzet demek değildir. Bir yiyecek ya da içecek için gurme sıfatı ile tanımlanabilmesi için, duyusal analizinde çiğneme, yutkunma sonucunda hissedilen tat ve koku, yani aroma, kullanılan malzemelerin ve (ve birden fazla sunum varsa, çeşitlerin) uyumu, lezzete giden yol olmakla birlikte, görsellik ve sunum da bir o kadar önemlidir. Aynı şekilde; yediği yemekleri kültür, lezzet, tarihçe perspektifinde yorumlayabilen, mutfak ve yiyecek terminolojisi ve bilgisi gelişmiş olan, yemek yemeyi ve üretimini bir sanat olarak gören, damak tadı gelişmiş, yemek uzmanı kişi anlamına gelir, gurme. Gurme olabilmek için yıllarca gelişen bilgi, deneyim, konsantrasyon, damak tadı, yemek yorumlayabilme ve "food pairing" yani yemek & içecek eşleşmesi yeteneğine sahip olmanız gerekmektedir. Gurmelik yemeklerin, içeceklerin tatlarını farklı kültürlere göre değerlendirmektir.

Gurme gıdanın pahalılıkla ve/veya gurmeliğin gelir seviyesi ile ilgisi yoktur. İyi yemek çok ucuza yenilebilir. Örneğin; bir üzüm cinsi olan Merlot’tan, Fransızlar pahalı, Bulgarlar ucuz şarap yapar, ancak tatlarında kendilerine has olumlu farklılıklar vardır.  Bir başka örnek olarak; konuya meraklı olanların bildiği “Michelin Yıldızları” (*), sadece üst düzey restoranlara değil, dünyanın birçok şehrinde, ucuz sayılabilecek “sokak lezzetleri” sunan küçük ve sade işletmelere de verilmektedir (**). 

Bu arada, ülkemizde “Michelin Yıldızı” sahibi tek bir mekan henüz olmadığını da üzülerek söyleyeyim. Bizim gurme(!)ler neden buna kafa yormazlar acaba?
Sağlık, huzur, başarı, lezzet keyif diliyorum. 

 

(*)    guide.michelin.com/en
(**)   thriftynomads.com

 

Yazara aittir, izinsiz kullanılamaz.