Ekolojik Zekâ
Sosyal Zekâ ve Duygusal Zekâ’yı hayatımıza sokan Daniel Goleman, ürettiğimiz ve satın aldığımız ürünlerin gizli çevresel etkilerini gözler önüne seriyor. Ekolojik, organizmaları ve onların ekosistemlerini anlamayı, zekâ da deneyimden öğrenme ve çevremizle etkin biçimde baş etmeyi ifade ediyor. Ekolojik zekâ, bizi insan aktivitesinin ekosistemleri nasıl etkilediği konusunda öğrendiklerimizi daha az zarar vermek ve bir kez daha yaşam alanımızda- yani günümüzde yeryüzünün tümünde- sürdürülebilir bir hayat yaşamak üzere uygulamaya yöneltir. Karşı karşıya olduğumuz doğa sorunları artık tek bir kişi tarafından anlaşılıp üstesinden gelinemeyecek kadar çeşitli ve ayrıntılıdır. Saptanmaları ve çözüme kavuşturulmaları son derece kapsamlı uzmanların – iş adamları, aktivistler, hepimiz- yoğun çabasını gerektiriyor. Zaten kolektif zekânın gerektirdiği bilişsel beceriler, insan türünün hayatta kalışını sağlayan yaşamsal bir özelliktir. Aslında organizasyonlar da bir zekâya sahiptir. Örneğin; bir hastanede laboratuvar teknisyeni bir dizi işi yerine getirir, ameliyat hemşiresi diğer birini, radyolog başka görevleri; tüm bu beceri ve bilginin koordine edilmesi sayesinde hastalar bir hizmet alır. Bir şirkette satış, pazarlama, finans ve stratejik planlama bölümlerinin her biri kendine özgü bir uzmanlığı, eşgüdümlü, paylaşılan bir anlayışla bir bütün olarak hareket eden parçaları temsil eder. Kolektif bilinçteki değişimle birlikte, şirket operasyonlarını daha sürdürülebilir kılmak için çalışan yönetici ekipleri, plastik torbaların yerine yeniden kullanılabilir kumaş torbalar dağıtan aktivistleri, yaygın şekilde görmekteyiz. Bu çalışmalar yeterli olmayıp ileri veri toplamaya, analiz ve kararlı disiplinle ekolojik zekayı sürekli izlemeye ihtiyaç vardır (Goleman, 2009:). Örneğin; sürekli iyileştirme ve çevreci bir yaklaşım hareketi olarak Wal-Mart, kamyon şoförlerinden dizel motorlarını rölantide çalıştırmamalarını istediğinde –bunun yerine şoför kabini için daha küçük jeneratörler yerleştirdiğinde- şirket yılda 25 milyon dolar tasarruf etmiştir. Wal-Mart sürdürülebilirlik başkanı Ruben, ambalajlama ve nakliye de dahil bir çok alanda tasarruf sağladıklarını, çevreci bir yaklaşımla rekabet avantajı yakaladıklarını belirtmektedir (Goleman, 2009).
Karbon ayak izi; birim karbondioksit cinsinden ölçülen bir kişinin, bir kurumun veya bir ürünün atmosfere yaydığı sera gazlarının genel toplam içindeki payıdır. Karbon ayak izi iki ana parçadan oluşur: doğrudan/birincil ayak izi ve dolaylı/ikincil ayak izi. Birincil ayak izi evsel enerji tüketimi ve ulaşım (sözgelimi araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının ölçüsüdür. İkincil ayak izi kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür (http://www.karbondanisma.com/Home_Page.html). Karbon ayak izinizi kolayca hesaplamanızı sağlayan kriterler var ve kişisel ayak izimizi yaptığımız faaliyetlere ve yaşam biçimimize göre öğrenebiliyoruz.
Sonuç olarak tüm dünyada enerji verimliliği ve temiz enerjinin önemi artmıştır. Temiz kalkınma mekanizmalarının kullanımı yaygınlaştırmalıdır. Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanması gerekir. Orman, petrol ve ürünleri ile diğer katı yakıtların enerji amaçlı kullanımında çevreye etkileri düşünülerek alternatif enerji kaynakları (rüzgar, güneş, jeotermal vd.) yaygınlaştırılmalıdır. Bunun yanında bireylerin ve işletmelerin kendi karbon ayak izlerini bir an önce küçültmesi ve ekolojik zekasını kullanması gerektiği de bir diğer gerçektir.
Yararlanılan Kaynaklar
ÇELİKKOL, Hakan ve Nasıf ÖZKAN (2011). “Karbon Piyasaları ve Türkiye Perspektifi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 31, s.203-221.
GOLEMAN, Daniel (2009). Ekolojik Zekâ (S. TOKSOY Çev.), İstanbul: Optimist Yayınları.
ÖZTÜRK, Atakan, Ufuk DEMİRCİ ve Mustafa Fehmi TÜRKER (2011). “İklim Değişikliği ile Mücadelede Karbon Piyasaları ve Türkiye için Bir Değerlendirme”, I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı, 2012.
www.jpmorganclimatecare.com.
http://www.karbondanisma.com/Home_Page.html
http://www.carbonfootprint.com/calculator.aspx
