Organik Tavukçulukta Nelere İhtiyaç Var?
Çiftlikte doğanın bütünlüğü inancı, sürdürebilir ve sağlıklı toprak, bitki, hayvan, insan ve gezegen amaçlamak organik tarımın temel felsefesidir.
Çiftlikte doğanın bütünlüğü inancı, sürdürebilir ve sağlıklı toprak, bitki, hayvan, insan ve gezegen amaçlamak organik tarımın temel felsefesidir. Bu doğal denge içerisinde hayvanlar, sağlıklı bir ekosistem sağlamada kritik bir role sahiptirler. Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu (IFOAM) organik prensiplerine göre, çiftlik sistemlerinde hayvanların yeri ve rolü, organik gıda ve işletme kurucularının düşünceleri fazlasıyla etkiler. Bu nedenle, organik tarım alanında yatırım yapmak isteyen girişimcilerin mutlaka organik hayvansal ve bitkisel üretim entegrasyonu öncelikli olarak ele alması gerekir. Bu tarımsal üretimde sürdürebilirliğinde temel anahtarıdır.
Organik hayvansal üretimde özellikle organik tavukçuluk sektörü, hem dünyada hem de ülkemizde 2007 yılından günümüze hızlı bir artış göstermiş ve halen artmaya devam etmektedir. Bunu rakamlarla ifade edersek, dünya genelinde 2007-2012 yılları arasında yaklaşık % 130’luk bir artıştan bahsedebiliriz. Bu artışın en önemli nedeni, pek çok ülkede organik yumurtaya olan yüksek taleptir. Yine, dünyadaki toplam kanatlı kümes hayvanı varlığının % 0.3’nün organik kanatlı kümes hayvanı olduğunu da söyleyebiliriz (toplam organik tavuk varlığı 72.5 milyon, 2012). Dünya’daki organik kanatlı kümes hayvanı varlığının yaklaşık % 53’ü Kuzey Amerika’da, % 36’sı da Avrupa Birliği (AB) ülkelerindedir (28 AB Ülkesinde toplam 26 milyon, 2012). Dünyadaki önemli organik kanatlı kümes hayvanı varlığı bildirilen ülkeler Amerika Birleşik Devletleri (37 Milyon), Fransa (11.6 milyon) ve Almanya’dır (5.3 milyon). Fransa’da 28 AB ülkesinin toplam organik kanatlı kümes hayvanı varlığının % 45’i bulunmaktadır. Organik tavuk varlığında bu kadar yüksek paya sahip olan Fransa’nın organik tahıl üretiminde de ön sırada olduğunu tahminlemek zor değildir. Türkiye’de organik hayvancılık açısından 2002 yılında geçiş sürecine başlanmış (arıcılık hariç) ve 2004 yılında Rize’de toplam 250 adet organik yumurta tavuğu varlığı kayıtlara geçmiştir. Organik yumurta tavukçuluğunda 2013 yılı verilerine göre Samsun (359.741 adet), Elazığ (43.237 adet) ve Manisa (42.000 adet) ön plana çıkarken, organik etlik piliç varlığının tamamı, Manisa (309.900 adet), İzmir (27.112 adet), Elazığ (21.000 adet) ve Bilecik’den (500 adet) elde edilmiştir. Günümüzde de, organik yumurta ve organik piliç eti (bütün piliç, baget, kalçalı but, göğüs, kanat vb.) özel organik ürün marketlerinde, organik semt pazarlarında ve hemen hemen her hipermarketin organik ürün satış noktasında kolayca ulaşabileceğimiz bir noktaya gelmiştir. Peki bu ürünlere ulaşmamızı sağlayan üreticilerin “organik olarak sertifikalı tavuk eti ve yumurta üretmek için nelere ihtiyaçları var?” kısaca bahsetmek istiyorum.
Yönetmelik: 18 Aralık 1994’te “Bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin Ekolojik Metotlarla Üretilmesine İlişkin Yönetmelik” adıyla yürürlüğe giren yönetmeliğimiz, 18 Ağustos 2010 tarihinde (27676/2010) AB’nin (EC Regulation No 889/2008) revizyonuna uygun olarak değiştirilmiştir. Öncelikle AB ile eşdeğer olan organik tarım yönetmeliğimiz içerisinde yer alan hayvansal üretim kuralları çok iyi bir şekilde bilinmelidir ve yönetmelikte yapılan değişiklikler ve güncellemeler takip edilmelidir. Yönetmeliğimizde en son yapılan değişiklik 22 Temmuz 2015 tarihli TC Resmi Gazetede (No:29422) yayımlanmıştır. Daha önce yapılan değişikliklerin tarih ve sayıları da aynı yönetmelik değişikliğinde verilmiştir.
Organik tavukçuluk işletmeleri için hayvan seçimi ve geçiş süreçleri: Organik bir sürü oluşturabilmek için konvansiyonel işletmelerden getirilecek etlik civcivler en fazla 2 günlük yaşta, yumurtacı yarkalar ise AB direktifi (EU No:836/2014) ile 31.12.2017 tarihine kadar en fazla 18 haftalık yaşta olmalıdır. Ülkemiz yönetmeliğine göre 31 Aralık 2014 tarihinde konvansiyonel işletmelerden organik yumurtacı işletmeye yarka getirmek için izin verilen süre dolmuştur. Ancak, AB ile eşdeğer olan yönetmeliğimiz bu maddesinin de ülkemizde hızla artış gösteren organik yumurta üretimini teşvik etmek amaçlı olarak bir an önce güncellenmesinin önemli olduğunu düşünüyorum. İşletmeye hayvanlar getirildikten sonra da geçiş süreci başlar. Geçiş süreci ürünün organik olarak etiketlenmesine kadar geçen süredir ve bu süre etlik piliçlerde 2.5 ay, yumurtacı tavuklarda 1.5 aydır. Organik tavukçulukta kullanılacak açık hava gezinti alanı veya açık hava eksersiz alanlarının geçiş süreci ise 1 yıldır, fakat söz konusu araziler ilgili yönetmeliğin ekinde izin verilen ürünlerden başka ürünlerle işlem görmediyse, geçiş süreci yetkilendirilmiş kuruluşça 6 aya indirilebilir.
Kümesler: Organik tavuklar için yönetmelikte kümes iç alanları etlik piliçlerde sabit kümeslerde 10 tavuk için 1 m2, taşınabilir (mobil) kümeslerde 16 tavuk için 1 m2, yumurta tavuklarında ise 6 tavuk için 1 m2 olarak bildirilmiştir. Bu kümes iç alanları dışında, her tavuk içinde mutlaka 4 m2 bir dış alan da planlanmalıdır. Tavuklara iklim koşulları elverdiği sürece yaşamlarının en az 1/3’ü kadar çoğunlukla bitki örtüsü ile kaplı dış alanlara ulaşması sağlanmalıdır. Yumurta tavuğu kümeslerinde, her yumurta tavuğu için 18 cm tünek, 7 yumurta tavuğu için bir folluk ve her follukta tavuk başına 120 cm2 folluk taban alanı bulunmalıdır. Kümeslerde giriş-çıkış delikleri ise, kümesin her 100 m2’si için en az toplam 4 m uzunlukta olmalıdır. Bir kümeste en fazla 4800 adet etlik piliç, 3000 adet yumurta tavuğu bulundurulmalıdır.
