Vermikompost nedir?
Vermikompost terimi, solucanların kullanıldığı organik artık ve/veya atıkları kompostlaştırma işlemi sonucunda elde edilen ürün için kullanılmakla beraber, vermikompost ürünü genelde vermikest solucan dışkısı; gübresi) veya kısaca kest olarak adlandırılmaktadır (Edwards ve Bohlen, 1996). Bir başka deyişle vermikompost; Kırmızı California Solucanı adıyla bilinen Lumbricus rubellus ve Eisenia fetida toprak solucanı türlerinin, organik olarak yetiştirilmiş büyükbaş hayvanların dışkıları ve organik bitkisel materyallerin fiziksel ve kimyasal yapılarını değiştirmeleri temeline dayanarak ürettikleri bir toprak düzenleyici ve bitki besleme materyalidir. Vermikompost işleminde organik artık/atıklar ortamdaki solucanların sindirim sisteminden geçerken hızlandırılmış bir humifikasyon ve detoksifikasyon işlemine tabi tutulmaktadır ve açığa çıkan ürün vermikompost adını almaktadır. Vermikompostlama, etkin bir vermikompostlama için gerekli olan organik atığın en iyi oranda ve optimal nemde olduğu durumda endüstriyel atıkların farklı tiplerinin kompostlanmasında başarıyla kullanılmaktadır (Edwards ve Bohlen, 1996; Elvira ve ark., 1998).
Vermikompost yaklaşık 50 yıldır başta Amerika olmak üzere birçok Avrupa ülkesi tarımsal işletmeleri tarafından üretilmekte ve kullanılmaktadır. Vermikompostun Amerika’daki piyasa fiyatı oldukça değişkendir. Düşük kaliteli, ambalajsız vermikompostun piyasa fiyatı 35 $/ton olup, bu değer günümüzde yaklaşık 100-300 $/tonlara kadar değişen oranlarda işlem görmektedir. Fakat akredite edilmiş, ambalajlanmış çok yüksek kaliteli vermikompostun piyasa değeri 600-1000$/ton civarındadır. Vermikompostun ambalajlanması oldukça yüksek maliyetli bir iştir. Japonya’da genellikle yüksek kalitedeki vermikompost tercih edilmektedir. Ayrıca, Japonlar genellikle nakliye giderleri hariç tonu 300 $’dan daha yüksek fiyatlara satılan vermikompostu tercih etmektedirler (Edwards, 2011)
Vermikompost yöntemi ile vermikompost ürünü elde etmede kullanılan organik çöp çeşidi çok fazladır. Bu organik artık/atık çeşidi grubunda kanalizasyon içeriği, kirli su atıklarındaki katı çöpler (Neuhauser ve ark., 1988), bira, mantar ve kâğıt endüstrisi (Butt, 1993; Edwards, 1988a) gibi çeşitli endüstriyel işletme artık/atıkları, süpermarket ve restoran artıkları (Edwards ve ark., 1985), işlenmiş patates artıkları, tavuk, domuz, büyükbaş, koyun, keçi, at ve tavsan yetiştiriciliğinde (Edwards, 1988b) ortaya çıkan hayvansal artıklar, bahçecilikte ortaya çıkan ölü bitki ve çim artıkları yer almaktadır.
Vermikompost İşlemini Gerçekleştiren Solucan Türleri
- • Eisenia fetida (tiger worm)
- • Eisenia andrei (red tiger worm)
- • Dendrobaena veneta, Lumbricus rubellus (red worm)
- • Perionyx excavatus (Indian blue worm)
- • Eudrilus eugeniae (African nightcrawler)
Ticari amaçla kurulan vermikültür/vermikompost işletmelerinde en fazla tercih edilen tür ise Eisenia spp. ve sonra Lumbricus rubellus’tur. Eisenia spp’nin en fazla tercih edilen tür olmasının sebepleri;
1) Hızlı besin tüketmekte ve daha yüksek üreme ve populasyon artış oranlarına sahiptirler.
2) Adaptasyon yetenekleri yüksektir.
3) Uygun çevre koşulları ve kolay ulaşılan yeterli miktarda besin kaynağı mevcut ise, populasyon artışı çok hızlı olmaktadır.
4) Dünya çapında dağılım gösterirler ve çoğu organik atıklarda doğal olarak kolonize olabilirler.
5) Sıcaklığa toleranslıdırlar ve nem içeriği yüksek tüm organik atıklarda yaşayabilirler (Edwards ve ark., 1996).
Vermikompostun besin element içeriği ve bazı özellikleri:
Azot: % 1.5 – 2.5; Fosfor: % 0.9 – 1.7; Potasyum: % 1.5 – 2.4; Kalsiyum: % 0.5 – 1.0; Magnezyum: % 0.2 – 0.3; Kükürt: % 0.4 - 0.5 (http://assamagribusiness.nic.in/)
Toplam Organik Madde : % 21.4; pH aralığı: 6.5-7.5 (http://www.bionat.com.tr)
İdeal bir vermikompost için;
- • Solunum için: % 60-70 nem
- • Sıcaklık:10-35 Co
- • Optimum pH aralığı: 6.5-7.5
- • İyi bir havalandırma ve drenaj
- • Solucanlara yataklık ve beslenme ortamı
- • Karanlık bir ortam sağlanmalıdır (Edwards, 1995).
Yapılan çalışmalar, vermikompost uygulamasının bitkinin gereksinim duyduğu bitki besin maddelerini elverişli bir biçimde sağladığı ve bu besinlerin bitki tarafından alımını artırdığını göstermektedir (Peyvast ve ark., 2007).
Çevre dostu, ek gelir ve kaynak kazanımını sağlayan vermiteknoloji uygulamaları, özellikle küçük ve orta ölçekli tarımsal işletmeler için düşük girdili tarımsal üretim faaliyetini mümkün kılar. Vermikompost teknikleri çok düşük maliyet gerektiren kolay uygulanabilir yöntemlerdir. Doğru uygulanmış ve iyi takip edilmiş bir vermikompost süreci sonunda, biyo-gübre ve biyo-pestisit olarak etkili, ticari değeri çok yüksek bir ürün elde edilebilir. (Erşahin, 2007).
Kaynaklar
Bellitürk, K. ve Görres, J.H., 2012. Balancing Vermicomposting Benefits with Conservation
of Soil and Ecosystems at Risk of Earhworm Invasions, VIII. International Soil Science Congress on Land Degradataion and Challenges in Sustainable Soil Management, Çeşme, İzmir, p: 302-306.
Bellitürk, K., 2014. http://korkmazbelliturk.com.tr/dosya/547208962.pdf
Butt, K.R. 1993. Utilization of solid Paper mill sludge and spent brewery yeast as a feed for soil-dwelling earthworms. Biosource Technology, 44: 105-107.
Edwards, C.A., Burrows, I., Fletcher, K.E. and Jones, B.A. 1985. The use of earthworms for composting farm wastes. In composting of Agricultural and Other Wastes. JKRGasser (Ed.). Elsevier, Amsterdam, 229-242.
Edwards, C.A. 1988a. Breakdown of animal, vegetable and industrial organic wastes by earthworms. Agriculture, Ecosystems and Environment, 24: 21-31.
Edwards, C.A. 1988b. Breakdown of animal, vegetable and industrial organic wastes by earthworms. Agriculture, Ecosystems and Environment: 24:21-31.
Edwards, C.A. 1995. Commercial and environmental potential of vermicomposting: A historical overview. BioCycle, June, 62-63.
Edwards, C.A., and Bohlen, P.J. 1996. Biology and Ecology of Earthworms. 3rd. Ed. Chapman and Hall, New York.
Edwards, C.A., 2011. Introduction, History and Potential of Vermicomposting Technology.
Vermiculture Technology (Edited by: Clive A. Edwards, Norman Q. Arancon ve Rhonda Sherman). CRC Press, Taylor and Francis Groop, Chapter 1: 1-10.
Elvira, C., Sampedro, L., Benítez, E., Nogales, R., 1998. Vermicomposting of sludges from paper mill and dairy industries with Eisenia andrei: A pilot-scale study. Bioresource Technology. 63 (3): 205–211.
Erşahin, Y., 2007. Vermikompost Ürünlerinin Eldesi ve Tarımsal Üretimde Kullanım Alternatifleri. Gaziosmanpaşa Üniv.Zir.Fak.Dergisi 24 (2) 99-107.
Garg, V.K., Chand, S., Chhillar, A., Yadav, A., 2005. Growth and Reproduction of Eisenia Foetida in various animal wastes during vermicomposting. Applied Ecology and Environmental Research 3(2): 51-59.
Mısırlıoğlu, M., 2011. Toprak Solucanları, Biyolojileri, Ekolojileri ve Türkiye Türleri. Nobel
Yayınları No: 1636, 92s, Ankara.
Neuhauser, E.F., Loehr, R.C., And Malecki, M.R. 1988. The Potential of earthworms for managing sewage sludge. In earthworms and Waste Management. C.A.Edwards and E.F. Neuhauser (ed.) SPB Academic Publishing, The Netherlands, 9-20.
Peyvast, Gh., Olfati, J.A., Madeni, S. and Forghani, A. 2007. Effect of Vermicompost on the Growth and Yield of Spinach (Spinacia oleracea L.). J. of Food, Agric. & Environ., 6(1): 132-135.
