BAĞCILIKTA KULLANILAN TAHMİN - UYARI SİSTEMLERİ
Günümüz modern tarımında pestisitlerin kullanılması kaçınılmazdır.
Günümüz modern tarımında pestisitlerin kullanılması kaçınılmazdır. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması halinde, üretim miktarında % 60-% 100 arasında değişen oranlarda kayıplar olabilmektedir (Turabi, 2007). Kimyasal mücadelenin verim ve kalitesi üzerindeki yararlı etkileri görüldükçe zirai ilaçların kullanımı ve sayısı yıllara göre artarak devam etmiştir. Kimyasal mücadelenin zararlı etkileri fark edildikçe alternatif yöntemlere yer verilmeye başlanmıştır. Alternatif yöntemlerden birisi olan Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) ilk kez 1959 yılında Stern tarafından ortaya atılmış, “biyolojik ve kimyasal mücadele yöntemlerinin uyumlu şekilde kullanılması’’ olarak tanımlanmıştır. Kavram 1965 yılında Roma’ da FAO tarafından gündeme alınarak, FAO, Dünya Bankası, GATT, UNCED, UNEP ve WHO gibi uluslararası kuruluşlar tarafından desteklenmiştir (Abdpourdalal,2002). Türkiye’ de 1970 yılında temel araştırma projeleri ile başlayan Entegre mücadele, 1995 yılında FAO/UNDP’in desteği ile ‘Entegre Mücadele Organizasyon Şeması ile Teknik İşbirliği’ ve ‘Koordinasyon Ağı (Network)’ oluşturulmuştur. Bağda Entegre Mücadele Teknik Talimatı hazırlanmıştır ve uygulamaya yönelik projeler gerçekleştirilmektedir (Anonymous, 2011a).
Bağda Entegre mücadele programları 1995 yılından itibaren uygulanmakta ise de üreticiler sezonda ana zararlı ve hastalıklar için yaklaşık 12-15 kez pestisit uygulaması gerçekleştirmektedir. Ancak doğru zamanda etkin bir mücadele için; zararlının ya da etmenin biyolojisi, konukçu fenolojisi ve klimatik faktörlerin bir arada değerlendirildiği mücadele modelleri uygulanmalıdır. Doğru, güvenilir ve uygulanabilir tahmin modelleri Entegre mücadele programları için çok önemlidir. Tahmin ve erken uyarı modelleri; bitkisel üretimde hastalık ve zararlılarla mücadelede ilaçlamanın gerekli olup olmadığına karar vermek, en uygun ilaçlama zamanını saptamak, üreticileri uyarmak ve böylece onları bu zararlıların mücadelesinde para, enerji ve zaman kaybından kurtarmak, ilaçların çevreye yaptığı zararı en aza indirmek amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir (Anonymous, 2007). Tahmin ve uyarı sistemlerinin uygulanması ile birlikte bağ hastalık ve zararlı yoğunluğu, biyolojisi ve bitki fenolojisi takip edilerek gerektiğinde, doğru zamanda doğru ilaç kullanımıyla ilaçlama sayısında azalma sağlanabilmektedir. Böylece, hem sürdürülebilir tarım açısından ekolojinin bozulması önlenebilmekte hem de ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır.
20. yüzyılın ikinci yarısından beri hava koşularının hastalıkların şiddeti ve yayılımı üzerine olan etkisi üreticiler tarafındanda fark edilmiştir. Agrometeoroloji (tarımsal meteoroloji) ile bitki hastalıklarının kontrollü bir arada değerlendirmeye başlanmıştır. Birçok bitki hastalığının ve zararlısının epidemi yapmasına yol açan anahtar değişkenler; sıcaklık ve nemdir. Sıcaklık bitki hastalıklarının tüm aşamalarında etkiliyken, nem sporların salınımı ve enfeksiyon süreci (çimlenme ve penetrasyon) için çok önemlidir (Gillespie and Sentelhas, 2008). Hastalık ve zararlılara karşı doğru ilacı doğru zamanda ve doğru dozda kullanmak için üretilmiş meteoroloji sistemleri, geliştirilmiş özel yazılımları ile birlikte kullanılmaktadır. Tüm değerlerin izlendiği bir risk indeksi hemen hemen tüm tahmin sistemlerinde bulunmaktadır. Genelde risk indeksi kapsamında izlenilen parametreler; sıcaklıklar (maksimum, minimum, günlük ortalama değerler ile etkili sıcaklık toplamları), nispi nem, yaprak ıslaklık süresi ve yağış miktarları rutin olarak saatlik veriler halinde kaydedilmektedir. Verilerin elde edilmesinde her bir parametre için özel üretilmiş sensörler kullanılmaktadır (Şekil 1).
Elektronik, web temelli ve kablosuz bağlantı sağlayan yüksek teknoloji tahmin-uyarı istasyonları günümüzde tarımsal üretimde kullanılmaktadır. Elektronik tahmin-uyarı istasyonları, GSM modemi aracılığıyla verilerini iletirken, alınan verilerin bilgisayar ortamında değerlendirmesi için yazılım programlarının yüklenmesine ihtiyaç duyulmaktadır (Şekil 2). İstasyonların kurulum alanları için gerekli olan ortalama rakım 1000-1800 m ve ortalama menzilleri 300-5000 m’dir.
Kurumlar, özel sektör ve şahıslar tarafından bağcılıkta kullanılan, uluslararası kabul görmüş olan tahmin- uyarı sistemleri Davis (Şekil 3), Metos (Şekil 4) ve Lufft olarak sıralanmaktadır. Bu tahmin-uyarı sistemlerinde izlenilen parametreler aynı iken kullanılan yazılım sistemleri ve modellerde farklılıklar gözlemlenmektedir.
