Hücre içi fizyolojik sebepler
Üzüm tanesi hücrelerinde bulunan vakuoller, şeker, organik asit, aroma maddeleri, su ve iyonların hücresel deposudur. Üzüm tanesi olgunlaştıkça, vakuollerin sayısı, büyüklüğü ve kompozisyonu değişmektedir.
Vakuollerde su ve kuru madde birikimi ile hücreler büyümekte ve bunun sonucunda tane iriliği artmaktadır.
Vakuollerde ani su artışı tane içi turgor basıncının artışına neden olmakta bu da tane kabuğunun iç yüzeyine baskı yapmaktadır. Böyle durumlarda kabuk çatlayabilmektedir. Bu durumu meydana getiren sebepleri de 3 ana başlıkta değerlendirebiliriz.
Şekil 1. Vakuoller ve tane içi turgor basıncının yükselmesi
- Hasada yakın yağışlar
- Bağın hasada yakın fazla sulanması
- Su tutma kapasitesi yüksek topraklardaki sürekli toprak nemi
Çeşit özelliği
Yalova İncisi, Cardinal gibi ince meyve kabuğuna sahip bazı çeşitler çatlamaya meyillidirler.
Aşırı hormon(GA3) kullanımı
Bilindiği gibi ülkemizin ve dünyanın en önemli çeşitlerinden Sultani Çekirdeksizin sofralık amaçlı üretiminde salkım uzatılması ve tane irileştirilmesi amacıyla hormon (GA3) kullanılmaktadır. GA3 kullanımında aşırılıklar tanelerde çatlamaya neden olabilmektedir.
Hastalıklar
Bazı hastalıklar tanelerde çatlamaya neden olabilirler. Bunların başında külleme ve kav hastalıkları gelmektedir.
Salkım sıklığı
Özellikle sık (takoz) salkım yapısına sahip çeşitlerde tanelerin birbirine baskı yapması sonucu tanelerde çatlamalar görülebilir.
Şekil 6. Sık (takoz) salkım
Üzümde tane çatlamasının başka sebepleri de olabilir. Örneğin kalsiyum eksikliğinin de tane çatlamasına yol açabileceğini bildiren çalışmalar mevcuttur. Sonuç olarak üzüm yetiştirirken alacağımız basit tedbirlerin bir sezon boyunca peşinden koştuğumuz kaliteli sağlam ürün elde etmede işimizi kolaylaştıracağını unutmamalıyız.
Mustafa Sacit İNAN Turcan TEKER
Ziraat Yüksek Mühendisi Ziraat Yüksek Mühendisi
