Ekolojiye Uygun Olan Çeşitler Tercih Edilmeli
Tesis edilecek bağda tercih edilecek çeşidin seçimi son derece önemlidir. Tesis edilmesi düşünülen yerin sıcaklık değerlerine uygun olmayan çeşitlerle tesis kurulumu, ilerleyen yıllarda üreticilerin o çeşitten elde etmeyi istedikleri ürün kalitesi ve miktarına ulaşmalarında zorluk yaşamalarına ve akabinde bağdaki mevcut çeşidin aşı ile değiştirme isteğine neden olacaktır. Fakat bu durum üreticilerimizin hem ekonomik anlamda hem de zaman ve iş gücü anlamında kayıplar yaşanmasına neden olması kaçınılmaz olacaktır.
Dünyada temel olarak ekonomik anlamda Amerikan (Vitis labrusca) ve Avrupa (Vitis vinifera) üzümleri yetiştirilmektedir. Avrupa türleri Amerikan türlerine daha farklı özelliklere sahip olmaktadır. Amerikan türlerinin genel özelliklerinin ‘foxy’ olarak adlandırılan bir aromaya sahip, meyve etinin üzüm kabuğundan kolay ayrılan, Avrupa türlerine göre daha kuvvetli gelişen, filoksera ve hastalıklara karşı daha dayanıklı olan ve bu türden elde edilen çeşitlerin daha çok meyve suyu ve unlu mamüller gibi ürünlerde kullanıldığı belirtilmektedir. En önemli özelliklerinden biri ise mevcut sert iklim koşullarına daha toleranslı olmaları ile ön plana çıkmaktadırlar (Strik, 2011).
Avrupa üzümlerinin (Vitis vinifera L)’nin anavatanı ülkemizin kuzeydoğu bölgesini de içine alan, Karadeniz ve Hazar Denizi arasındaki alanlardır. Fakat kültür asmasının anavatanı içerisinde yer alan ülkemizde pek çok çeşit bulunmakla birlikte bunlardan çoğunun ekonomik değeri yoktur (Çelik ve ark., 1998) ya da yeteri kadar incelenmemiştir. Günümüzde milli koleksiyon parselinde 1453 çeşit bulunmakta ve her geçen gün bu sayı araştırmalar sayesinde artmaktadır. Ekonomik anlamda yetiştirilen üzüm çeşitleri ise yaklaşık 50 adet civarındadır. Avrupa türlerinin üzümünün karakteristiği, asmalarının gelişim durumu ve iklime adaptasyon kabiliyetleri Amerikan türlerine göre farklılık göstermektedir. Birbirini ayıran en önemli özellik ise ülkemizde yetişen üzümlerin hastalıklara ve zararlılara karşı daha az toleranslı olması ve soğuğa karşı daha dayanıksız olmasıdır (Strik, 2011).
Ülkemizde yetiştirilen üzüm çeşitlerinin yetiştirileceği yerlerin seçiminde özellikle bölgeye iyi adapte olmuş veya adapte olması mümkün ve ekonomik anlamda getiri sağlayacak yerler tercih edilmelidir. Yukarıda da bahsettiğim üzere EST ve vejetasyon gelişme süresi söz konusu çeşitlerin seçiminde etkili faktörlerdendir. Genel olarak sıcak bölgelerde erkenci, serin ve kuzey bölgelerde geççi çeşitlerin tercih edilmesi gerekmektedir (Çelik, 1988). Aksi takdirde uygun olmayan ve yetiştirilmesi düşünülen çeşit için gerekli toplam aylık sıcaklık değerlerine ulaşılamayan yerlerde, üzümlerinin düzgün olgunlaşması mümkün olmayacaktır. Bu durum farklı ekolojilerde aynı üzüm çeşidinin yetiştirilmesi üzerine yapılmış çalışmalarda farklı sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Örneğin yapılan çalışmalarda erkenci üzüm çeşidi olan Cardinal, EST bakımından sıcaklık isteğinin Manisa ilinde ortalama 1444 gd, Ankara ilinde 1210 gd ve Akdeniz Bölgesinde ise 1339 gd olduğu belirlenmiştir (Çelik ve ark., 1988; Uzun, 1996).
Sonuç olarak; kaliteli üzüm yetiştiriciliği için bağ tesis edilirken ekolojik faktörler içerisinde yer alan sıcaklık öncelikle ele alınması gereken değerlerden biridir. Özellikle hasat işleminin zamanında gerçekleştirilmesi, erkenci, orta, orta geççi ve geççi çeşitlerin yetiştirilmesinde bahsedilen gerekli tüm sıcaklık değerlerinin elde edilmesi ve göz önünde bulundurulması kaçınılmaz bir gerçektir.
Bağcılıkla uğraşan ve uğraşmayı düşünen üreticilerimizin bu konuda hassasiyet göstermesi ve çeşidin sıcaklık isteğine göre uygun yerlerin seçimi bağ tesisi planlamasında önemli bir aşamayı doğru şekilde sorunsuz olarak tamamlamalarına imkan verecektir.
Kaynaklar
Çelik, H., Marasalı, B. ve Demir, İ., 1988. Ankara Koşullarında Yetiştirilen Sofralık ve Şaraplık Üzüm Çeşitlerinin Etkili Sıcaklık Toplamı İsteklerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. Ankara.
Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B., Söylemezoğlu, G., 1998. Genel Bağcılık Kitabı. Sunfidan Eğitim Serisi No:3. Ankara.
Strik, B.C., 2011. Growing Table Grapes. Oregon State Universty, Extension Service. EC 1639, May 2011.
TÜİK, 2016. “Bitkisel Üretim İstatistikleri” Türkiye İstatistik Kurumu İnternet Adresi. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim Tarihi: 12.01.2016).
Uzun, H. I. 1996. Fercal Asma Anacına Aşılı Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9, 40-60.
Ünal, A., Yüksel, İ., Erdem, A., 2002. “Bağ Tesis Tekniği”. M.B.A.E. İnternet Adresi. http://arastirma.tarim.gov.tr/manisabagcilik/Belgeler/genelbagcilik/BAG%20TESIS%20TEKNIGI%20AKAY%20UNAL.pdf (2002) (Erişim Tarihi: 12.01.2016).
