TEMIZ/ SAĞLIKLI ILEK NASIL ELDE EDILIR?
Hastalık zincirinin etkin bir şekilde kırılması, erkek incirin kış ürünü olan boğa meyvesinde başlamaktadır (Michailides ve ark., 1996; Doğan ve Benlioğlu, 2009; Doğan ve ark, 2015). Çünkü boğa meyvesinden çıkan ilek arısı, tozlama işleminde kullanılacak olan ilek meyvesine giriş yapmakta ve eğer boğa meyvesi bu hastalıkla bulaşık ise hastalığı da bu aşamada beraberinde taşımakta, sonrasın da da; olgunlaştıklarında dışarıdan genellikle belirti göstermeyen ama bu hastalıkla bulaşık ilek meyveleri oluşumu gerçekleşmektedir. Hastalığın taşınmasını bu aşamada engelleyebilirsek temiz ilek elde etmemiz mümkün olmaktadır. O nedenle, ilek arısının boğa meyvelerinden çıkmaya başlamasıyla boğa meyveleri toplanır, uzunlamasına ikiye kesilir ve gözle yapılan muayeneden sonra kahverengi-paslı renk değişimi gösteren meyveler ayrılarak imha edilir. Teknik anlamda “Sanitasyon” dediğimiz fiziki bu basit ayırma işlemi ile %60-80 oranında temiz ilek elde edilmesi mümkün olabilir. Temiz ilek elde edilmesinin basamaklarını daha anlaşılır olması için görsellerle birlikte maddeler halinde verecek olursak;
1- Erkek incir ağaçlarındaki tüm boğa meyveleri (erkek incir kış meyveleri), Ege bölgesinde, Mart ayı sonu Nisan ayı başında başlayan ilek arısı uçuşları ile birlikte toplanmalıdır (Şekil 4 A, B) ve hasat edilen boğa meyveleri, hasat edildikten sonra yaklaşık 10 oC’de muhafaza edilmelidir,
**burada vurgulamak istediğim önemli bir konu var ki eğer dikkat edilmezse ilek elde edilmesi mümkün olmayabilir ! İlek arısı çıkış dönemlerinin- ki bu her bölgede farklı iklim koşulları nedeniyle değişebilir- özenle takip edilmeli ve boğa meyvelerinin, arı çıkışlarının kesintisiz yani olgunluklarının tamamlanmış olduğundan emin olduktan sonra toplanması sağlanmalıdır. Boğa meyvesinin erken hasat edilmesi, içerisindeki ilek arısının olgunlaşması tamamlanmadığı için çıkış yapamamasına neden olur. Ilek arısının yumurta koymasını bekleyen ilek meyvelerine ilek arısı girişi de gerçekleşemeyeceğinden ilek meyvelerinin dökümüne neden olunacaktır.
2- Toplanmış boğa meyveleri boylamasına ikiye kesilmeli (Şekil 4 C), içerisi kahverengi paslı görünenler (Şekil 1a) imha edilip temiz görünen boğa meyveleri (Şekil 5) küçük kova, kese kağıdı veya file gibi kaplar içerisine yeterli sayıda koyularak erkek incir ağaçlarının birkaç yönüne, ilek meyvelerinin tutumunu ve arının biyolojik devamlılığını sağlamak üzere hasat edildikleri ağaçlara file, kese vb materyaller içerisinde asılmalıdır (Şekil 4 E;F),
3- Bu işlem; 10 oC’de muhafaza edilen boğa meyvelerinden alınmak suretiyle, hava durumu da dikkate alınarak, ilek arısı geçişlerinin sağlıklı gerçekleşip gerçekleşmemesine göre birkaç defa tekrarlanmalıdır.
