Bağda Kurşuni Küf Hastalığı (Botryis cinerea)

B. cinerea (teleomorph Botryotinia fuckeliana) sofralık ve şaraplık bağlarda önemli ürün ve kalite kayıplarına yol açmaktadır.  Salkım çürüklük etmeni olarak da anılmaktadır. Hastalığın belirtisini salkımlara ben düştükten sonra daha iyi görebilsek de her dönemde yani çiçek öncesi, ince koruk ve kapalı salkım dönemlerinde bile hastalık bağda bulunabilmektedir. Hastalık bağ içinde bulunabilse de her zaman hastalık belirtisi oluşturmamaktadır. Belirtiler konukçu ve çevre ile ilgili bazı koşulların sağlanmasından sonra ortaya çıkabilmektedir. Kurşuni küf ile sorunsuz bir savaşım yapabilmek için ilk bilinmesi gereken konu, hastalık etmenini tanımaktır. İkinci bilinmesi gereken ise, bu etmenlerin tanelere ya da salkımlara ne zaman bulaştığıdır.  Sürgünlerin uzamaya başladığı ilk andan itibaren faaliyete başlar ve tüm yeşil aksam üzerinde belirtiler gösterir.

Olgunlaşmış meyvelerin kabuğunda ki büyüğünden küçüğüne her bir yara kurşuni küf etmeni için potansiyel giriş noktasıdır. B.cinerea, Aspergillus spp., Alternaria spp. ve Cladosporium spp.’ nin sıkışık salkımlı üzüm çeşitlerinde gelişen basınç sonucu meyve kopması ya da mekanik yaralar; şiddetli yağmur, dolu yaraları ve kuş yenikleri ile sonuçlanan yaralarda hızlıca gelişebilmektedirler. Salkım güvesi (Lobesia botrana) larvaları tarafından olgunlaşmış meyvelerde küçük giriş boşlukları oluşturmaktadır. Benzer bir şekilde, sezon başlangıcında thripsler ufak şekilde yaralayarak beslendiğinde büyüyen danelerde küçük çatlaklara neden olur, elastikiyetinin azaldığı meyve kabukları üzerinde korkunç sonuçlara sebep olabilir.  Külleme ve mildiyö gibi hastalıkların oluşturduğu yaralarda ya da nekrozlarda, saprofitik özelliği yüksek olan ve ölü dokularda hızla gelişebilen B. cinerea yoğunlaştığı bilinmektedir.

Olgunlaşmamış tanenin kabuk dokusunun unsurlarından olan suberin, stilbenler, glikolik asit ve tanin gibi antifungal maddeler tek başlarına veya kombinasyonlar halinde kurşuni küf gelişimini engellemektedir (Delen, 2008). Bu nedenle, gelişmekte olan meyvelerde fungus aktif değildir ve taneler gelişip olgunlaştıkça, antifungal maddeler de giderek azalmaya başlar, fungus da aktif hale geçip taneyi enfekte eder (Snowdon, 1990). Tanelerde önce 3–5 mm çapında yuvarlak pembemsi, kızıla yakın lekeler halinde görülür. Leke tane üzerinde homojen bir şekilde büyür ve büyüdükçe rengi de koyulaşır. Parmakla bastırıldığında hastalıklı kabuk etli kısmından kolayca ayrılır. İleri dönemde salkım ve taneler gri renkte bir küf tabakasıyla kaplanır. B. cinerea’ nın epidemik hal almasında, yağışlı hava koşullarının ve yüksek orantılı nemin etkisi büyüktür (Şekil 2).

 

B. cinerea’nın erken dönemde oluşturduğu enfeksiyonlar, konukçu dayanıklılığı sayesinde baskılanmaktadır (Holz, 2000). Fakat olgunlaşma ile birlikte doğal savunma mekanizmasının azalması ve şeker miktarındaki artış sonucu, taneler hem patojene duyarlı hale gelmekte ve hem de çevre koşulları enfeksiyon için daha uygun olmaya başlamaktadır. Erken ortaya çıkan gizli enfeksiyonlar, olgunlaşma öncesi dönemde hem çiçekleri zararlandırmakta ve hem de bulaşma miktarını arttırarak hastalığın daha yoğun ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Bu nedenle, Bağda Kurşuni Küf hastalığı kimyasal mücadelesi bu yıl gerçekleştirilen Zirai Mücadele Teknik Talimatı ve Standart İlaç Deneme Metodu Toplantısında revize edilmiştir. 

Hastalıkla Mücadelede kültürel önlemlere özen gösterilmelidir. Bağlar özellikle hasatta yakın dönemde fazla sulanmamalıdır, aşırı gübreleme ve hormon uygulamasından uzak durulmalıdır. Fungal hastalıklar (E. necator, P. viticola v.b gibi) ve böcek zararına (L. botrana, Thrips spp. v.b) karşı yapılacak etkili mücadele, hem bu hastalıkların yaralarını, hem de yaralarda yerleşebilecek çürüklük etmenlerinin gelişiminin önlemesi bakımından çok önemlidir. Asmalarda yeşil budama ve yaprak alma işlemleri aşırıya kaçamadan gerçekleştirilmelidir. Hasat çok geciktirilmemelidir. Kimyasal mücadelesi Bölgeler bazında değerlendirilmiş ve Ege, Marmara ve Doğu Anadolu Bölgesi için ilaçlama zamanları aşağıda yer aldığı gibi düzenlenmiştir;

1. 1. İlaçlama: Çiçeklenmeden hemen önce,
2. 2. İlaçlama: Kapalı Salkım dönemi, 
3. 3. Ve Diğer İlaçlamalar:  Kullanılan ilacın etki süresi dikkate alınarak yapılmalıdır. Son ilaçlama ile hasat arasında geçen süreye dikkat edilmelidir. 

 

 

KAYNAKLAR

Alániz, S., León, M., Vicent, A., García-Jiménez, J., Abad-Campos, P., and Armengol, J. 2007. Characterization of Cylindrocarpon species associated with black foot disease of grapevines in Spain. Plant Dis. 91:1187-1193.

Anonim, 2016. 2015 Yılı Çekirdeksiz Kuru Üzüm Raporu. (Erişim Tarihi: 6.06.2016), http://koop.gtb.gov.tr/data/56e95ad41a79f5b210d9176e/2015%20Kuru%20%C3%9Cz%C3%BCm%20Raporu.pdf

D. S. Akgül, N. G. Savaş, S. Önder, S. Özben and S. Kaymak, 2014. First Report of Campylocarpon fasciculare Causing Black Foot Disease of Grapevine in Turkey. Plant Disease, Semptember, 2014, 98:9,  p.1277. Disease Notes.

Delen, N., 2008. Fungisitler.1. Basım, Nobel  Yayın, Ankara, s. 118-136.

Eskalen, A., S. Rooney-Latham, and W.D. Gubler. 2007. Protection of Grapevine Pruning Wounds against Esca and Young Esca Pathogens. Phytopathology. 97: 33.

Halleen, F., Schroers, H. J., Groenewald, J. Z., and Crous, P. W. 2004. Novel species of Cylindrocarpon (Neonectria) and Campylocarpon gen. nov. associated with black foot disease of grapevines (Vitis spp.). Stud. Mycol. 50:431-455.

Halleen, F., Fourie, P. H., and Crous, W. C. 2006. A review of black foot disease of grapevines. Phytopathol. Mediterr. 45:S55-S67.

 

Holz, G., 2000. Infections pathways of Botrytis cinerea on grape bunches, XII. International Botrytis Symposium, 48. July 3-7, Reims-France.

Özben, S. Demirci, F., Değirmenci, K. and Uzunok, S. 2012. First Report of Cylindrocarpon macrodidymum Associated with Esca and Petri Disease of Grapevine in Turkey. Plant Disease. 96:5, p. 762.

Petit, E., and Gubler, W. D. 2005. Characterization of Cylindrocarpon species, the cause of black foot disease of grapevines in California. Plant Dis. 89:1051-1059.

 

Savaş Güngör, N., Akgül, D. S., Albaz, E. 2015. First Report of Ilyonectria liriodendri Associated with Black Foot Disease of Grapevine in Turkey. Plant Disease.  99:12, p.1855.

Snowdon, A., 1990, A colour atlas of post-harvest diseases & disorder of fruits & vegetables. Volume 1, General Introduction & Fruits, Wolfe Scientific, 302.

Turabi, M. S., 2007. Bitki Koruma Ürünlerinin Ruhsatlandırılması. Tarım İlaçları Kongre ve Sergisi Bildirileri, 25-26 Ekim 2007, Ankara, 50-61.

Úrbez-Torres, J. R., Adams, P., Kamas, J., and Gubler, W. D. 2009. Identification, incidence, and pathogenicity of fungal species associated with grapevine dieback in Texas. Am. J. Enol. Vitic. 60:497-507.