Sera ısıtmasında jeotermal enerji

Jeotermal kuyulardan çıkarılan su çok sıcak olduğundan soğuk su ile karıştırılarak (suyun sıcaklığı 75-80^oC’ye düşürüldükten sonra) seralara verilir. Hava sıcaklığının arttığı günlerde seralara verilen suyun sıcaklık derecesi daha da azaltılır ve havalandırmalar açılır. Havalandırma aynı zamanda bitkiler için gerekli karbondioksitin sera içine girmesini sağlar. Isıtmada seraların içine döşenen çelik izolasyonlu borular kullanılır. En fazla ısıtma sıcaklık ortalamalarının en az olduğu kış mevsiminde yapılır. Seraların bazılarında termometre bulunsa da ısıtma sistemi seralardaki termometre ölçümüne endeksli değildir. Amaç sadece bitkiyi dondan korumak değil, aynı zamanda bitkinin gelişimini devam ettirebilmesi için gerekli sıcaklığı sağlamaktır. Oysa ülkemiz seralarındaki ısıtma çoğunlukla bitkilerin istediği optimum sıcaklığı sağlamak için değil, dondan zarar görmelerini önlemek için yapılır (Kadıoğlu, 2013). Bunun nedeni ısıtma maliyetlerinin yüksek oluşudur. Üst üste bir kaç gün sıcaklığın 10-12^oC’nin altında kalması verim ve kaliteyi olumsuz etkiler (Magein, 1992).

Türkiye’de, sıcaklığı genellikle 70^oC ve üzerinde olan jeotermal kaynaklar seracılıkta kullanılır (Titiz, 2004). Güney Ege Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan bir rapora göre Türkiye’de 2811 dekar alanda jeotermal seracılık yapılmaktadır (Güney Ege Kalkınma Ajansı, 2012). Ülkemizin sahip olduğu jeotermal enerji potansiyelinin bölgeler arası dağılımında Ege Bölgesinin kuyuların % 61.64’üne sahip olduğu görülmektedir. Akdeniz ve Ege bölgesinin kıyı kesimindeki iklim özellikleri seracılığa uygun olduğundan sera tarım alanları bu kıyılarda hızla büyümüştür. Sıcaklık ortalamalarının düşük olduğu diğer bölgelerde ise yüksek ısıtma giderleri nedeniyle seracılık gelişmemiştir. Ancak jeotermal kaynaklar, sıcaklık ortalamalarının düşük olduğu bölgelerde ısıtma maliyetlerini azaltarak seracılığı cazip hale getirmiştir. Uygulamalar, jeotermal enerji ile ısıtılan seraların sıvı ve gaz yakıtla ısıtılan seralara göre çok daha ekonomik olduğunu göstermiştir (Milivojevic ve Martinovic, 2003).

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB), jeotermal ısıtmalı seraları desteklemektedir. Bakanlık, alternatif enerji kaynakları kullanan seralara %75’e kadar hibe vermektedir. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı çerçevesinde 2006-2010 yılları arasında alternatif enerji kaynakları kullanan 199 sera projesine yaklaşık 36 milyon TL hibe verilmiştir

(www.tedgem.gov.tr; Karataş ve Durdu, 2013).

Tablo 1. Türkiye’de jeotermal sera alanları ve tahmini güç (Dağıstan, 2013)

Yer	Sera alanı (m²)	Tahmini güç (MWt)
Afyon	50000	9.80
Afyon-Sandıklı	81475	15.97
Ağrı-Diyadin	2000	0.4
Ankara-Kızılcahamam	500	0.1
Aydın-Gümüşköy-Germencik-Sultanhisar	134000	19.87
Denizli-Gölemezli	110000	21.56
Denizli-Yenicekent	53400	29.94
Denizli-Sarayköy	152740	29.94
İzmir-Balçova	17000	3.33
İzmir-Bergama	80000	18.68
İzmir-Dikili	880000	172.48
Kırşehir-Mahmutlu	100000	19.6
Kütahya-Simav-Eynal	310000	60.76
Manisa-Salihli	250000	49
Nevşehir-Kozaklı	67000	13.13
Urfa-Karaali	424000	33.32
Yozgat-Sarıkaya	97415	9.29
Yozgat-Sorgun	47391	2
Yozgat-Yerköy	10200	11.16
Yozgat-Boğazlıyan	56916	11.16
TOPLAM	2,924,037.00	506.7

Sonuç olarak, günümüzde her mevsim sağlıklı sebze-meyve üretme isteği seracılığı önemli tarımsal faaliyet alanlarından birisi haline getirmiştir. Yetiştirilen ürünlerin kaliteli ve sağlıklı olması hayati bir öneme sahiptir. Bitkilerin gelişebilmesi için belirli bir sıcaklığa ihtiyaçları vardır ve bu nedenle seracılıkta ısıtma önemli bir unsurdur. İklim şartları nedeniyle geleneksel yollarla seraları ısıtmanın ekonomik olarak mümkün olmadığı yörelerde alternatif bir enerji kaynağı olarak jeotermal enerji büyük bir önem kazanmaktadır. Özellikle karasal iklim şartlarının hakim olduğu yörelerde jeotermal seracılık çok elverişli ve ekonomik bir kaynaktır. Seraların jeotermal kaynaklarla ısıtılması teknik ve çevre ile ilgili gerekli önlemler alındığı takdirde, ısıtma giderlerini en aza indirerek ekonomik bir yetiştiricilik imkanı sağlayarak sera alanlarımızın artmasını da sağlayacaktır.

Kaynaklar

1. Aybak, H.Ç. (1992). Türkiye’de Seracılık ve Seracılıkta Teşvikler. Antalya Bölgesinde Seracılık Konulu Uzmanlar Danışma Kurulu Toplantısı. Seracılık Ürünleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
2. Çerçioğlu, M., ve Şahin, H. (2016). Simav’daki seraların ısıtılmasında jeotermal enerji kullanımı. The Journal of Academic Social Science Studies: International Journal of Social Science, 47 (1): 459-475.
3. Çetin, A. (2014). Ülkemizin Jeotermal Enerji Kapasitesi ve Yapılabilecekler, GÖNDER Geleceği Önemseyenler Derneği.
4. Dağıstan, H. (2013). Türkiye Jeotermal Kaynak Aramaları, Kullanımı Ve Sürdürülebilirliğinin Sağlanması, Maden Tetkik ve Arama, Doğal Kaynaklar Ve Ekonomi Bülteni, Sayı 15, 1-10. http://www.mta.gov.tr/v2.0/birimler/redaksiyon/ekonomi-bultenleri/2012_15/1.pdf

Erişim: 15.02.2016.

5. Güney Ege Kalkınma Ajansı. (2011). TR32 Düzey 2 Bölgesi (Aydın, Denizli, Muğla) Jeotermal Kaynakları Ve Jeotermal Enerji Santralleri Araştırma Rap., 27s.
6. Güney Ege Kalkınma Ajansı. (2012). Jeotermal Enerjinin Seracılıkta Kullanımının Önündeki Engellerin Tespiti Projesi, Araştırma Raporu, Aydın.
7. Kadıoğlu, Y. (2013). Simav’da jeotermal seracılık. Marmara Coğrafya Dergisi 28: 64-80.
8. Karataş, S.B. ve Durdu, F.Ö. (2013). Aydın ili koşullarında sera ısıtmasında jeotermal enerjinin kullanılabilirliğinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 50 (1): 47-56.
9. Kendirli, B. ve Çakmak B. (2010). Yenilenebilir enerji kaynaklarının sera ısıtmasında kullanımı. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi 2 (1): 95-103.
10. Kervankıran, İ. (2011). Afyonkarahisar ilinde alternatif tarım çalışmalarına bir örnek: Jeotermal seracılık. Marmara Coğrafya Dergisi 24: 382-402.
11. Magein, H. (1992). Antalya’da yetiştirilen bazı önemli sebze ve meyvelerin iklim gereksinimleri. Antalya Bölgesinde Seracılık Konulu Uzmanlar Danışma Kurulu Toplantısı. Seracılık Ürünleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
12. Milivojevic, M. and Martinovic, M. (2003). Utilization of geotermal energy in Serbia, Proceedings of the International Geothermal Conference IGC-2003 September 2003, Session 10, (p. 37), Reykjavik.
13. Titiz, K.S. (2004). Modern Seracılık, Antalya Sanayicileri ve İşadamları Derneği Yayını, Antalya.
14. TÜİK. (2011). Türkiye İstatistik Kurumu. Karşılaştırmalı Bölgesel İstatistikler.
15. Yağcıoğlu, A. (2005). Sera Mekanizasyonu, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:562. Bornova.
16. Yavuz, F. (2005). Türkiye’de Tarım, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Aralık-2005, 243 s.
17. www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Jeotermal, 2016. Erişim: Haziran 2016
18. www.tedgem.gov.tr. Erişim: Mart 2012.