Türkiye’de Şaraplık Üzüm Piyasaları Ve Sorunları

Türkiye’de üretilen üzümer anak % 2-5 arasındaki bir bölümü şaraplılk üzüm olarak değerlendirilmektedir. Türkiy’nin şarap ihracatı ise yaklaşık olarak 2014 yılı verilerine göre 11 milyon dolardır.

Ülkemizde geniş bir coğrafyada şaraplık üzüm üretimi yapılmaktadır. Başlıca şaraplık üzüm bögeleri Şarköy, Mürefte, Hoşköy, Uzunköprü, Edirne ve Kırklareli, Çeşme, Seferihisar, Çal, Güney, Kırıkkale, Kalecik, Kapadokya, Diyarbakır, Elazığ, Tokat, Malatya, Manisa ve İzmir’dir.

Ancak şaraplık üzüm sektörü ve dolayısıyla şarapçılık sektörü zor günler yaşamakta, gelişememekte, hatta yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.Halbuki bu sektörün çok yüksek katma değer ve ihracat şansı bulunmaktadır.Bu bakımdan desteklenmesi ülkenin bütçe ve ekonomisine katkı sağlayacaktır.

Türkiye’de şarap sektörünün gelişimini sınırlayan faktörlerin başında Özel Tüketim 

Vergisi (ÖTV) uygulamaları gelmektedir. Şarap sektörü açısından oldukça gelişmiş olan 

AB’de şarapta ÖTV uygulanmayan ülkeler bulunduğu gibi, ülkelere göre değişen 

miktarlarda ÖTV uygulamaları da söz konusudur 

Türkiye’de hükümetin sektöre karşı olan tutumu da şarap sektörünün gelişimini sınırlamaktadır. Sektörde yaşanan birçok sorunun, hükümet ile işbirliği çerçevesinde çözülebileceği düşünülmekle birlikte, siyasi otoritenin yaklaşımlarının buna engel olduğu yaygın bir düşüncedir.

 

Yine, bağcılık ürünlerinden ekonomiye en fazla katma değeri sağlayacak olan şaraplık 

üzüm üretiminin desteklenmemesi sektörün gelişimini engelleyen sorunlar arasında 

değerlendirilmektedir.

 

Diğer bir sorun ise” sektör adına diğer bir kısıtlayıcı faktör, bağ alanlarının henüz kayıt altına 

alınamamasıdır. Şaraplık üzüm çeşitlerinin, bölgesel olarak belirlenmemesi ve envanterin 

çıkarılmaması, şarap üretimiyle ilgili coğrafi bölge tanımının yapılmaması ve şarapların 

buna bağlı olarak adlandırılmaması, şarap dış ticaretindeki gelişmeleri sınırlamaktadır.”

 

Üretici ve şarapçılık sektörü arasındaki lişkiler ise oldukça farklıdır. Çobanoğlu’nun tespitlerine göre;

 

” Sözleşmeli üretim, şarap işletmelerinin istedikleri miktar ve kalitede hammadde temin 

etmelerine olanak tanımaktadır. Bazı şarap işletmeleri özellikle alternatif ürün arayışı içine 

giren üreticilere ücretsiz bağ çubukları vermekte ve yazılı sözleşme yapmadan “sözümüz 

sözleşmedir” diyerek ürünü satın alma taahhüdünde bulunmaktadır.”

 

“Ancak bağ alanı ve üretim miktarında artış olduğunda ürünler üreticinin elinde kalmakta ve 

fiyatlar düşmektedir. Şarap işletmeleri, sözleşmeli üretim çerçevesinde üretim ve fiyatlar 

üzerinde hakim konuma gelmekte ve bunun sonucunda da üreticiler ekonomik kayıplara 

uğrayabilmektedir .”