Sürdürülebilir Tarım İlkeleri - 3

Kasım 2021’de başladığımız “Sürdürülebilir Tarım İlkeleri” yazı dizimize “Tarım ve Ekonomik Sürdürülebilirlik” faktörü ile devam ediyoruz.

Tarım ve Ekonomik Sürdürülebilirlik

1. Yönetim Sistemi, Kayıtlar Düzeni ve Şeffaflık:
   1. İşletmede, üretim, depolama ve satış sırasında güvenlik, kalite ve şeffaflığı sağlayacak bir yönetim sistemi oluşturulur. Yönetim sistemi hedefler, prosedürler, uygulamalar ve yükümlülükleri açık bir şekilde tanımlar ve geliştirir.
   2. İşletme, çevrede yer alan diğer işletmeler ve tüm paydaşlarla iş birlikleri geliştirir; iyi uygulamalarını paylaşmaya açık olur.
   3. İşletme yönetimi, ilgili tüm yasal mevzuatlardan haberdardır, değişiklikler tüm paydaşlara 15 gün içinde bildirilir ve bunlara uygun şekilde iş yapılır.
   4. Tarımsal işletmede gerçekleştirilen tüm uygulamalar ve enerji, su, işgücü verileri ile zirai girdiler kayıt altına alınır.
   5. Hedefler ekonomik, çevresel ve sosyal performansı bütüncül olarak artırmaya yönelik şekilde belirlenir; hedeflerin geliştirilmesine yönelik uygulamalar ve performans düzenli biçimde takip edilir.
       
2. Finansal İstikrar:
   1. İşletmenin finansal sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için gelir ve gider dengesinin uzun dönemde kârlı ve istikrarlı olması gerekir. Bu istikrarı sağlamak için pazar karakteristiği, müşteri ilişkileri ve iklim değişikliğine bağlı ürün seçimi ve çeşitlendirilmesi gözetilir.
   2. Tarımsal faaliyetin gerçekleştirilmesi için uygun ve kalifiye işgücünün bulunmasının ve geliştirilmesinin, işletmenin orta ve uzun vadeli verimliliği ve karlılığı için önemli unsurlardan biri olduğu göz önüne alınır.
   3. Tarımsal faaliyetin önemli girdilerinden biri olan enerji kullanımında tasarruf ve uzun dönemde karlılık artışı sağlamak için enerji verimliliği yüksek ekipmanlar ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik yatırımlar önceliklendirilmelidir.
   4. Bir diğer önemli girdi olarak kabul edilmesi gereken su kullanımında da, verimlilik esaslı uygulamalara yönelik yatırımların, uzun vadede maliyet kalemlerini azaltacağı göz önüne alınmalıdır.
   5. Bu amaçla yönetim; ürünlerde mümkün olan en düşük hasar, kusur ve fire oranlarını hedefler. Optimum verim ve maliyet düzeyleri belirlenir ve üretim bu doğrultuda gerçekleştirilir.
   6. Ürün kaybını engellemek için işletme içerisinde depolama, taşıma süreleri optimum hale getirilir.
   7. Tarımsal üretim ve sonrası süreçte; hijyen ve gıda güvenliği uygulamaları yasa ve kuralları uyarınca hayvan stokunda meydana gelebilecek olası yaralanma, hastalık ve bulaşmaları engellemeye yönelik uygulamalar gerçekleştirilir.
   8. Hastalıkların bir çiftlikteki hayvanlara veya bir çiftlikten diğer çiftliğe bulaşmaması için önlemler alınır. Çiftliğin çitlerle çevrilerek sınırlarının belirlenmesi, ziyaretçilerin hayvanlarla direk temasından kaçınılması ve hayvanların hastalığa maruz kalmaması, hastalıkların yayılmaması / bulaşmaması için biyogüvenlik kriterleri oluşturulması (hayvanların temiz ve güvenli şekilde taşınması, bulaşıcı hastalıklarla baş edilmesi için bir yönetim planı oluşturulması) önerilir.
   9. Doğumlarından ya da çiftliğe dâhil edilmelerinden itibaren tek tek hayvanların veya her bir sürünün tanınmasını, sağlık kontrollerinin düzenli olarak yapılmasını, bulaşıcı hastalık kapmış hayvanların kontrol altında tutulmasını, eğer zoonoz (hayvanlardan insanlara geçebilen hastalık) bir hastalık var ise hastalıkların halk sağlığını riske atmamasını sağlayacak efektif sağlık/hastalık yönetim plan ve programları oluşturulur. Hastalıkta uygulanan tedaviler başta olmak üzere uygulamalar ve hayvanlarla ilgili bilgiler kayıt altında tutulur.
   10.   Hastalık durumlarında sadece veterinerler tarafından uygun görülen ilaçlar, yine onlar tarafından reçetelendirilen dozlarda kullanılır, ilaçlar uygulanırken ilaçların üzerinde yazan hayvansal ürünlerdeki kalıntı süreleri dikkate alınır. Böylece son tüketiciye ulaştırılacak hayvansal ürünlerde de ilaç kalıntısı bulunması engellenir.
       
        
3. Ürün Seçimi ve Verimliliği:
   1. İşletmenin operasyonunu yürüttüğü bölgenin iklim, topografya, toprak, su özellikleri ve beşeri koşulları, yetiştirilmesi planlanan hayvansal ve bitkisel türler seçilirken göz önüne alınmalıdır. Bu anlamda, havza temelli üretim modeli gözetilmelidir.
   2. İşletmenin toplam verimliliğinin hesaplanabilmesi için ortalama verim, birim başına (dekar, ağaç başına vb.) verim ve pazarlanabilir ürün miktarı kriter olarak kullanılabilir.
   3.  Öncelikli olarak havza bazında su kaynağını kullanan diğer tüm paydaşlar belirlenerek suyun devamlılığı analiz edilmelidir.
   4. Tarımsal faaliyetin yapılacağı toprak ve su kaynaklarının biyolojik, kimyasal ve fiziksel analizleri yapılır.
   5. Yetiştirilecek her tür için farklı kullanım amaçlarına yönelik olarak çevresel (hasadı erken saatlerde yaparak ürün sıcaklığını düşürme ve su kayıplarını azaltmak gibi) ve ekonomik fayda (raf ömrünü uzatmak gibi) göz önüne alınarak en uygun hasat zamanı belirlenir. Ürüne özel hasat teknikleri kullanılarak hasatta meydana gelebilecek fiziksel hasar ve ürün kayıpları minimize edilir.
   6. Hayvansal ürün elde etme yöntemlerinin hayvanı yaralamaması, hayvanda fiziksel ya da psikolojik hasar yaratmaması, hayvansal ürünü kirletmemesi ve bu süreçte hayvana işkence edilmemesi gerekir. Bu amaçla, uygun ekipmanlar seçilir ve kullanılır.
   7. Hayvanlara yeterli ölçüde ve kalitede yem ve su verilir. Bunun için kullanılan yem hammaddelerinin kalitesi ve temizliği, içme sularının kaynağının temiz ve güvenli olması, yemlik ve suluk gibi ekipmanların temizliği ve bunların temas etme ihtimali olan kimyasal maddeler ve ekipmanlardan ayrı yerde tutulması, farklı tür ve verimlere sahip yemlerin birbirine karıştırılmaması gerekir.
   8. Hayvanların bulunduğu yalıtılmış alanda (barınak) bakteri ve mikrop barınmaması ve diğer evcil hayvanların yaşamaması gerekmektedir. Verilen yemin küf ve bakteriler ile bulaşık olmaması ve yem depolama koşullarının kontrol edilmesi gerekir. Yemin küf ve mikotoksin ve aşırı rutubet içermemesine bozuk ya da son kullanma tarihinin geçmiş olmamasına; ayrıca yemlerin serin ve kuru yerde muhafaza edilmesine dikkat edilmelidir.
   9. Hayvanları rahatsız etmeyecek ve hayvanların optimum verim vereceği koşulların oluşturulmasına özen gösterilir. Barınakların tehlike oluşturmayacak şekilde inşa edilmesi, yetiştirilen hayvan türüne bağlı olarak uygun barınma şartları, iç mekânlarda hava sirkülasyonu, hayvan başına yeterli yaşam alanının temin edilmesi, gübrelerin sık ve belirli periyotlarda çiftlikten uzaklaştırılması, hayvanların kötü hava koşullarından ve bundan kaynaklı rahatsızlıklardan korunması amacıyla tam çevre denetimli çiftlik koşulları sağlanmalıdır.